SZYMBARK - Zamek Kapituły Pomezańskiej z XIV w. (woj.warmińsko - mazurskie, pow.iławski)

Widok od południowego wschodu.

Zamek Kapituły Pomezańskiej powstał w XIV wieku i był siedzibą prepozyta, czyli proboszcza katedralnego i administratora kościelnych dóbr. Inicjatorem budowy był proboszcz kapituły pomezańskiej Henryk ze Skarlina.

Warownia w Szymbarku, zaraz po twierdzy malborskiej była największym zamkiem w państwie krzyżackim. 

Widoczna elewacja wschodnia wraz z budynkiem bramnym i wieżą główną.

Obiekt powstawał w kilku etapach. Najpierw powstały mury z wieżami i basztami, budynek bramny, częściowo wieża główna i podpiwniczony budynek mieszkalny. Podczas kolejnej rozbudowy podwyższono mury, nadbudowano baszty i wieże, rozbudowano przedbramie, dokończono budowę wieży głównej. Powstało wschodnie skrzydło mieszkalne oraz częściowo zachodnie i budynki gospodarcze. Potem ukończono budynki mieszkalne z komnatami prepozyta, kaplicą i refektarzem oraz dokończono skrzydło zachodnie.

Fasada wschodnia zamku z bramą wjazdową.

Brama wjazdowa z widocznym herbem rodu von Polentz.

Widok z mostu.

Warownia poważnie ucierpiała podczas wojny trzynastoletniej, jednak szybko ją odbudowano. Podwyższono mury i baszty, wyremontowano budynki mieszkalne. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego Szymbark znalazł się w Prusach Książęcych a zamek został własnością księcia Albrechta Hohenzollerna. W XVI wieku właścicielem zamku zostaje ród von Polentz. Za ich panowania zostaje przeprowadzona renesansowa przebudowa zamku. Rozbudowano skrzydło wschodnie i zachodnie, nadbudowano budynek bramny. Na początku XVIII wieku siedzibie nadano wygląd barokowy przez kolejnych właścicieli, rodzinę von Finckenstein. Kolejne zmiany miały miejsce w XIX wieku, kiedy dokonano regotyzacji obiektu, urządzono reprezentacyjne apartamenty, a wokół zamku założono piękny park.

Widoczne skrzydło południowe zamku.

Jak możemy zauważyć, warownia w Szymbarku nie była typowym założeniem zamkowym w państwie krzyżackim, ze względu na swój układ przestrzenny. Charakteryzują ją m.in. wysokie i potężne mury okalające prostokątny dziedziniec, który znajduje się o ponad 9 metrów wyżej od przyziemia murów zamkowych. Dodatkowym atutem, który wzmacniał bezpieczeństwo i obronność zamku była duża liczba wież i baszt - 10, przy czym dwóch baszt w kurtynie zachodniej nie ukończono. Zachowały się jedynie, widoczne ich kamienne cokoły.

 Poniżej zamieszczam plan zamku w Szymbarku (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)

1. Budynek bramny                
2. Wieża Główna z kaplicą.
3. Dom zamkowy.
4. Kuchnia.
5. Stajnie.
6. Kancelaria.
7. Wieże.
8. Baszty.
9. Dziedziniec zamkowy.

Zdjęcia poniżej przedstawiają południową elewację zamku.

Zamek nie został zniszczony w czasie działań wojennych podczas II wojny światowej, lecz został celowo podpalony w kwietniu 1945 roku przez wojska radzieckie. Niestety od tamtej pory nie odzyskał już dawnego wyglądu. Pierwsze prace naprawcze przeprowadzono w latach 60 XX stulecia. 
Do chwili obecnej z warowni zachował się zamknięty obwód murów wraz z basztami, budynkiem bramnym, kamiennym arkadowym mostem oraz na dziedzińcu pozostałości zabudowań mieszkalnych.

Widoczny budynek bramny, wieża główna oraz wieża północno wschodnia.

Poniżej wieża główna wraz z wykuszem. 

Na poniższym zdjęciu widzimy kaplicę zamkową znajdującą się w wieży głównej oraz zachowane na suficie fragmenty polichromii.

Jako ciekawostkę dodam, że w roku 1995 na zamku w Szymbarku były kręcone sceny do filmu "Król Olch" z udziałem Johna Malkovicha.

Widoczna wieża północno zachodnia od strony dziedzińca.

Wieża południowo zachodnia.

Wieża w elewacji północnej. Widok od dziedzińca.

Moim zdaniem obiekt jest jednym z ciekawszych założeń zamkowych państwa krzyżackiego w dawnych Prusach. Jako jedyny z zamków krzyżackich został później przekształcony w reprezentacyjną rezydencję rodową, która przetrwała do roku 1945. Swoją monumentalną architekturą, położeniem na piaszczystym wzgórzu i nad jeziorem oraz tajemniczością przyciąga zainteresowanie zamkowych pasjonatów. Miejsce naprawdę warte odwiedzenia, polecam każdemu. 
Ruiny zamku są własnością prywatną i znajdują się na zachodnim krańcu wsi, tuż nad jeziorem. 
Zamek oddalony jest od Płocka o 155 km.