poniedziałek, 6 listopada 2017

SZUBIN - Ruiny zamku z XIV w. (woj.kujawsko - pomorskie, pow. nakielski)



Widok ruin zamku od strony południowo - zachodniej.

Murowany zamek został wzniesiony w drugiej połowie XIV stulecia, prawdopodobnie przez Sędziwoja z Szubina z rodu Pałuków herbu Topór, późniejszego starosty Wielkopolski oraz starosty krakowskiego. 
Obiekt był pobudowany na planie kwadratu, z głównym wejściem umiejscowionym od strony północnej, które wiodło przez most. Na początku XVII wieku po pożarze, który wybuchł na zamku, obiekt stał się własnością Krzysztofa Opalińskiego, który w latach 1636 - 1641 przekształcił go w  nowożytną rezydencję. Kolejne przebudowy w XVIII wieku następowały wraz ze zmianami ich właścicieli. Na przełomie XVIII i XIX wieku obiekt w wyniku utraty znaczenia stał się siedzibą administratorów. Niestety późniejsze lata przyczyniły się tylko do postępującej ruiny a następnie do jego rozbiórki. 


Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają zachowane fragmenty kurtyny południowej zamku.






Obecnie z założenia zamkowego najbardziej czytelnymi pozostałościami pozostają: mur południowy, zachodni, najmniej zachowany północny i wschodni oraz widoczne jeszcze fragmenty ścian wewnętrznych.


Fragment muru zachodniego.



 


Ruiny zamku w Szubinie znajdują się przy ulicy Zamek. Pozostałości warowni znajdują się ok. 180 km. od Płocka.


Bibliografia:
Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm - "LEKSYKON ZAMKÓW W POLSCE". Wydawnictwo "ARKADY" Warszawa 2010


niedziela, 8 października 2017

BRZEŚĆ KUJAWSKI - Relikty Zamku Królewskiego z XIV w. (woj.kuj.- pomorskie, pow.włocławski)


Widok od północnego wschodu.

Kilkukrotnie przejeżdżając przez Brześć Kujawski, nigdy nie miałem czasu aby wstąpić w miejsce, w którym kiedyś znajdował się Zamek Królewski. W końcu postanowiłem to zmienić ... 
Ów zamek, powstał w południowej części miasta za panowania Kazimierza Wielkiego w XIV wieku. Podczas konfliktów zbrojnych z zakonem krzyżackim, obiekt pełnił również rolę obiektu nadgranicznego. Gdy w drugiej połowie XV wieku, warownia zatraciła swoje znaczenie militarne została siedzibą starostów.  Zamek przeszedł wtedy rozbudowę, co przyniosło dobudowanie dwóch, jednokondygnacyjnych domów mieszkalno gospodarczych. 
Zamek najbardziej ucierpiał podczas wojen ze Szwecją w XVII stuleciu, przez co popadł w ruinę. Na początku XIX wieku, będąc pod zaborem pruskim, obiekt został rozebrany. Następnie na jego gotyckich fundamentach wzniesiono budynek z przeznaczeniem na więzienie, którego bryła została niezmieniona do dnia dzisiejszego. Po jego likwidacji, w roku 1918 obiekt został przekształcony na szkołę, która istniała do końca lat 80- tych XX stulecia. Następnie do około 2012 roku w budynku mieścił się jeszcze urząd pocztowy, biblioteka publiczna oraz Ośrodek Doradztwa Rolniczego. 
Do chwili obecnej z dawnego założenia zamkowego pozostały tylko przebudowane piwnice, fragmenty przyziemia oraz zachowane relikty murów, ukryte w budynku gospodarczym.


Widok od północy.





















Poniżej przedstawiam rekonstrukcję zamku w średniowieczu (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)








1. Główny Dom Zamkowy
2. Budynek bramny
3. Wieża 
4. Mury obwodowe
5. Dziedziniec
6. Budynki mieszkalno       gospodarcze

7.  Fosa
8. Przygródek





Dawny zamek zbudowany został na planie czworoboku i składał się z trzykondygnacyjnego domu zamkowego, budynku z bramą wjazdową usytuowaną od strony wschodniej, z cylindrycznej głównej wieży znajdującej się w południowo -  wschodnim narożniku oraz budynków gospodarczych. Zamek był również połączony z fortyfikacjami miejskimi.


Widok od północnego zachodu.


Widok wzgórza zamkowego od południowego wschodu.

Obecnie obiekt wystawiony jest na sprzedaż.
Relikty po zamku znajdują się przy ulicy Dubois 10. Od centrum Płocka oddalone są ok. 65 km.

Chciałbym również podziękować Panu Kazimierzowi Andrzejewskiemu za pomoc w uzupełnieniu i potwierdzeniu informacji.


Bibli0grafia: 
Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm - "LEKSYKON ZAMKÓW W POLSCE". Wydawnictwo "ARKADY"  Warszawa 2010

niedziela, 16 lipca 2017

ZABYTKI W PŁOCKU - Loża masońska z XIX w.





Tym razem postanowiłem opisać obiekt, troszkę zapomniany, a znajdujący na terenie Szpitala św.Trójcy na ulicy Kościuszki. Widoczny na zdjęciach budynek posiadający charakterystyczny kształt ośmiobocznej wieży z mansardowym dachem, powstał na początku XIX wieku i służył do spotkań płockiej masonerii.  Obiekt potocznie nazywany "grzybkiem", od około roku 2007 do chwili obecnej, pełni funkcję jako przyszpitalny sklepik spożywczy. Dawniej nazywany był również "kaplicą ariańską", gdyż z taką nazwą spotkałem się również na starych pocztówkach.




Obiekt jest własnością spółki Płocki Zakład Opieki Zdrowotnej Sp.Z o.o.
Budynek jest wpisany do rejestru zabytków. Niestety jak można zauważyć, obiekt zaczyna popadać w coraz większą ruinę.  Niestety jak się dowiedziałem, spółki nie stać na gruntowny remont i rewitalizację obiektu.





Obiekt znajduje się na dziedzińcu Szpitala św.Trójcy, przy ulicy Kościuszki 28.

sobota, 15 lipca 2017

LUBAWA - Relikty Zamku Biskupów Chełmińskich z XIV w. (woj. warmińsko - mazurskie)


Widoczne wschodnie skrzydło międzymurza.


Ostatnimi ruinami, które odwiedziłem podczas wycieczki , były pozostałości zamku biskupów chełmińskich w Lubawie. Niestety z zamku nie zostało już wiele, jedynie odrestaurowane mury oporowe parchamu, zrekonstruowany granitowy portal bramy wjazdowej, fragmenty przyziemi oraz odkopane piwnice. Pozostałości warowni możemy oglądać jedynie z zewnątrz, spacerując wokół murów  zamku, utworzonymi nowymi ścieżkami.  Podczas mojej wizyty na terenie zamku trwały badania archeologiczne, mające na celu odsłonięcie wschodniego oraz południowego skrzydła piwnic warowni, które w przyszłości prawdopodobnie mogą posłużyć jako pomieszczenia muzealne.

Budowę murowanego zamku na niewielkim wzniesieniu zaczęto w roku 1301, za rządów biskupa Henryka Schenka. Pierwotnie obiekt posiadał tylko jedno kilkukondygnacyjne skrzydło. Dopiero w latach 1363 - 85 oraz 1402 -16 został poddany rozbudowie, w wyniku czego powstała warownia przypominająca swoim wyglądem typowy zamek konwentualny. W ten sposób powstał obiekt czteroskrzydłowy, kilkukondygnacyjny z dziedzińcem obwiedzionym krużgankami oraz bramą wjazdową usytuowaną od strony zachodniej. Warownia posiadała w trzech narożach obronne, czworoboczne wieżyczki, które były wysunięte poza lico murów, natomiast w narożu północno - zachodnim znajdowała się wieża główna (bergfried). Zamek posiadał również szeroki parcham, w którego narożach znajdowały się czworoboczne wieże.


Widoczne wschodnie skrzydło międzymurza z widocznymi bastejami.



Widoczna basteja w południowo wschodnim narożniku.


Po bitwie grunwaldzkiej zamek został przejęty zaledwie na pół roku przez wojska polskie, gdyż już w roku 1411 po podpisaniu I pokoju toruńskiego powrócił pod panowanie zakonu. W roku 1466, po II pokoju toruńskim, zamek oraz miasto wraz z ziemią chełmińską przeszły pod władanie polskie. 
Poważnym zniszczeniom zamek uległ dopiero w roku 1533, z powodu pożaru oraz podczas wojen ze Szwecją. W pierwszej połowie XVII wieku a dokładnie w latach 1628 - 37, warownia została przebudowana na wczesnobarokową rezydencję. Wieża główna została podwyższona do wysokości 60 metrów i uzyskała dookoła taras widokowy. Zostały tez pobudowane w narożach muru oporowego od strony wschodniej duże basteje obronne, w tym jedna kolista wyposażona w otwory strzelnicze. 


Widoczna kolista basteja. Widok od północnego wschodu.


Basteja. Widok od środka.



Poniżej przedstawiam próby rekonstrukcji zamku wg. L.Kajzera (źródło: tablica informacyjna przy zamku) 


Próba rekonstrukcji gotyckiej bryły zamku.
Próba rekonstrukcji renesansowo - barokowej bryły zamku.








1. Wjazd do zamku. Skrzydło zachodnie
2. Skrzydło południowe
3. Dziedziniec
4. Wieża gówna
5. Czworoboczne wieżyczki
6. Kolista basteja
7. Międzymurze
8. Taras w miejscu dawnej wieżyczki





Niestety świetność zamku nie trwała długo. W roku 1772 rezydencja i całe miasto zostały przejęte przez władze pruskie. Włodarzem wtedy został Jan Karol Hohenzollern, który nie troszcząc się o rezydencję, w roku 1787 zezwolił na rozbiórkę poszczególnych skrzydeł zamku. Niestety kolejne zniszczenia w postaci wojen oraz pożaru, doprowadziły zamek do ruiny, co skutkowało w późniejszym czasie jego ostateczną rozbiórką, która nastąpiła w roku 1826.


Południowe skrzydło międzymurza oraz widoczny niewielki taras pobudowany na postawie płd.- zach.wieżyczki.


Granitowy portal wjazdowy.



Trzy poniższe zdjęcia prezentują odkopane piwnice w południowym skrzydle zamku.

Widok od zachodu.


Widok od wschodu.
Widok od wschodu.














Natomiast dwa poniższe zdjęcia ukazują piwnice w skrzydle wschodnim zamku.

Widok od południa.

Widok od wschodu.


Na zdjęciach widoczne pozostałości wieżyczki zamkowej w narożniku południowo - wschodnim.




Relikty Zamku Biskupów Chełmińskich znajdują się przy ul. Kupnera.
W promieniu zaledwie kilkunastu kilometrów od Lubawy, polecam również odwiedzić ruiny Zamku Kapituły Pomezańskiej w Szymbarku oraz ruiny Zamku Kapituły Chełmińskiej w Kurzętniku.
Od Płocka ruiny oddalone są o ok.125 km.

sobota, 24 czerwca 2017

SOCHACZEW - Relikty Zamku Książąt Mazowieckich z XIV w. (woj.mazowieckie)



Wzgórze Zamkowe. Widok od wschodu.


Podczas mojego zwiedzania zamków znajdujących się w woj. mazowieckim, postanowiłem ponownie odwiedzić najstarszy zabytek miasta, malowniczo położone ruiny zamku książąt mazowieckich w Sochaczewie. Powodem mojej wizyty było zobaczyć efekt finalny prac związanych z zabezpieczeniem ruin, gdyż na początku roku 2013 ruszyła realizacja projektu polegająca na zabezpieczeniu istniejących pozostałości ścian zamku oraz umocnieniu wzgórza.
Oficjalne otwarcie wzgórza zamkowego nastąpiło 11 listopada 2013 roku.

Już na początku XIII wieku, na obecnym na wzgórzu zamkowym znajdował się drewniano - ziemny gród obronny. Niestety w roku 1286 gród został zniszczony i spalony przez wojska litewskie. Dopiero około połowy XIV wieku w miejscu grodu został wzniesiony przez księcia Siemowita III murowany zamek. Warownia otoczona była murami obronnymi oraz posiadała od strony północnej wieżę z przejazdem bramnym. Pomiędzy latami 1450 -1476 warownia była również siedzibą książąt mazowieckich. W połowie XVI wieku ówczesny starosta sochaczewski Krzysztof Szydłowiecki postanowił przebudować istniejący zamek. Została wzniesiona nowa wieża bramna w skrzydle wschodnim, wybudowano drewniany dom mieszkalny oraz odrestaurowano mury. Niestety XVI wiek dla zamku nie był przychylny. Warownia ulegała coraz większemu zniszczeniu przez osuwanie się zboczy wzgórza zamkowego.


Widok od północy.


W roku 1608 król Zygmunt III Waza, wydał nakaz o odbudowie zamku w stylu późnorenesansowym. Wykonawcą zamysłu został kolejny starosta, Stanisław Radziejowski. Ze względu na zły stan warowni, starosta postanowił rozebrać ruiny zamku do poziomu gotyckich fundamentów z wyjątkiem baszty północnej, w której znajdowało się archiwum ksiąg grodzkich. Po wzmocnieniu fundamentów oraz zabezpieczeniu wzgórza zamkowego przed osuwaniem, około roku 1638, na pozostałościach gotyckiej warowni pobudowano wykorzystując stare fundamenty, murowany zamek nowożytny, który nie został do końca ukończony.



Poniższe zdjęcia przedstawiają fragment skrzydła wschodniego z reliktami kaplicy oraz skrzydło południowe z podziałami pomieszczeń.

Na pierwszym planie widoczne skrzydło wschodnie.


Widoczne skrzydło wschodnie, z zachowanymi reliktami kaplicy. Widok od północy.


Skrzydło południowe. Widoczne podziały pomieszczeń.



Skrzydło południowe. Pomieszczenie centralne.
Skrzydło południowe, pomieszczenie zachodnie.





Poniższe trzy zdjęcia prezentują izbę stołową, znajdującą się w skrzydle zachodnim.



Widok od wschodu.


Widok od północy.




Cztery poniższe zdjęcia prezentują skrzydło zachodnie, z mieszczącym się w nim pomieszczeniem ze skarbcem.

Widok od wschodu.





Wejście do sieni ze skarbcem.


Widoczne wnętrze sieni ze skarbcem, widok od południa.



Zamek nowożytny składał się z trzech skrzydeł: zachodniego, południowego oraz wschodniego, z których to skrzydło zachodnie było najważniejszym i reprezentacyjnym, gdyż w nim znajdowała się sala rycerska oraz skarbiec. Natomiast w pozostałych skrzydłach mieściły się komnaty niższej rangi. W miejscu rozebranej dawnej wieży wschodniej, została wzniesiona nowa, ośmioboczna, w której mieściła się kaplica. Wjazd na dziedziniec zamkowy znajdował się w kurtynie wschodniej, obok wspomnianej wieży wraz z drewnianym mostem.


Poniżej zamieszczam hipotetyczny plan murów zamku w poszczególnych fazach jego rozwoju (źródło: tablica informacyjna na terenie ruin)




1. Wieża północna
2. Budynek bramny
3. Relikty kaplicy
4. Dziedziniec
5. Sień
6. Sień wraz ze skarbcem
7. Izba stołowa
8. Pokoje
9. Mury obronne














Niestety najazd wojsk szwedzkich w roku 1657 przyczynił się do upadku zamku, który przez długi czas pozostawał w ruinie. Dopiero pod koniec lat 80- tych XVIII stulecia, ówczesny starosta Kazimierz Walicki postanowił przeprowadzić restaurację obiektu, przystosowując go do pełnienia głównie funkcji urzędowych oraz ponownego umieszczenia w nim archiwum ksiąg grodzkich. Kres sochaczewskiego zamku nastąpił w roku 1794, poprzez ostrzał artyleryjski wojsk pruskich podczas powstania kościuszkowskiego. Od tego momentu nie podejmowano żadnych prac konserwacyjnych, co spowodowało, że obiekt pozostaje w ruinie.



Poniższe zdjęcia, ukazują pomieszczenie (sień o trzech oknach) pierwotnie dwukondygnacyjne, znajdujące się w skrzydle zachodnim.


Widok od północnego wschodu.


Widok od północy.


Widok od południa.


Wnętrze sieni. Widok od wschodu.



Dla porównania przedstawiam serię zdjęć z roku 2012 oraz 2o16, ukazujące ruiny przed zabezpieczeniem i umocnieniem Wzgórza Zamkowego oraz ich stan obecny. 

Widok ruin od południowego wschodu. Rok 2012.


















































Dodam również, że w roku 1377 na polecenie księcia Siemowita III, na zamku został zorganizowany zjazd szlachty i książąt mazowieckich, podczas którego zostały uchwalone tzw. Statusy Sochaczewskie (lub Mazowieckie), czyli pierwszy pisany zbiór praw dla całego Mazowsza.




Zdjęcie poniżej przedstawia fragment zachowanej fosy.



Rewitalizacja Wzgórza Zamkowego objęła przede wszystkim zabezpieczenie skarp przed osuwaniem oraz zabezpieczenie i częściowa rekonstrukcja istniejących murów. Ponadto został wybrukowany dziedziniec, powstały schody prowadzące na wzgórze, ustawiono tablice informacyjne o zamku a cały obiekt podświetlono.


Do chwili obecnej z zamkowych ruin, najlepiej przetrwały ściany skrzydła zachodniego posiadające otwory okienne. Ocalały również niewielkie fragmenty skrzydła południowego i wschodniego z reliktami oktagonalnej wieży, przy której znajdował się przejazd bramny. Możemy też zobaczyć widoczną, obecnie suchą fosę.
Ruiny zamkowe oddalone są od Płocka o 57 km.