Wzgórze Zamkowe w Sieradzu odwiedziłem w maju w 2018 roku. Choć wiedziałem, że żadnych widocznych pozostałości po dawnej warowni niestety tu nie zobaczę, to chciałem się przekonać, jak wygląda teren po przeprowadzeniu rewitalizacji. Moim zdaniem ciekawym rozwiązaniem okazało się utworzenie ścieżki dydaktycznej, poprzez ułożenie na poziomie terenu kamieni tworzących obrys budynków i murów dawnego założenia zamkowego. Dodatkowo w tych miejscach, na kamieniach umieszczono tablice zawierające opis, wraz z rysunkami danego obiektu.
 |
| Widoczne wejście na wzgórze zamkowe od strony skansenu. |
Badania archeologiczne na Wzgórzu Zamkowym były przeprowadzane od końca lat 60 - tych XX stulecia. Wtedy to odkryte zostały fragmenty murów, fundamenty zamku, pozostałości ceglanej baszty oraz mury kaplicy zbudowanej w formie rotundy z prezbiterium. Odnaleziono również dużą ilość cennych przedmiotów, które możemy obecnie obejrzeć w Muzeum Okręgowym znajdującym się przy ulicy Dominikańskej 2.
W marcu w roku 2014, miasto rozpoczęło prace związane z zagospodarowaniem terenu Wzgórza Zamkowego z przedpolem zamku, wraz z odtworzeniem fosy. Wyeksponowane zostały również znajdujące się na wzgórzu cztery niemieckie bunkry typu Ringstand, powstałe w 1944 roku.
 |
| Schron typu Ringstand 58. |
 |
| Punkt centralny Wzgórza Zamkowego. |
Na terenie obecnego Wzgórza Zamkowego około połowy XII wieku znajdował się gród kasztelański, który składał się z dwóch części. Pierwsza z nich zajmowała teren wzgórza zamkowego otoczonego wałami, natomiast od strony wschodniej znajdowała się druga część, usytuowana w miejscu dzisiejszego skansenu. Prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku, już za czasów Konrada Mazowieckiego nastąpiła budowa nowego założenia obronnego. W późniejszych latach rezydował tu książę Leszek Czarny, który przebudował i umocnił istniejący gród oraz ufundował rotundę pełniącą rolę kaplicy monarszej.
Niestety w roku 1331 w wyniku najazdu wojsk krzyżackich doszło do zniszczenia grodu.
Na przełomie XIV/XV stulecia z inicjatywy Kazimierza Wielkiego został pobudowany murowany zamek. Powstał na nieregularnym planie, wyglądem zbliżonym do trapezu. Składał się z Domu Wielkiego, wieży, murów zamkowych, budynku bramnego oraz istniejącej już wcześniej rotundy. Dom Wielki zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 10,6 x 46 metrów posiadał trzy kondygnacje, piwnice, przyziemie oraz piętro. W piwnicach znajdowały się magazyny oraz więzienie. Natomiast w przyziemiu umieszczony był skarbiec wraz ze zbrojownią. Najwyższe piętro zaś podzielone było na trzy części. Najważniejsze pomieszczenie zajmował ogrzewany apartament królewski. Wieża zbudowana z cegieł na planie ośmioboku znajdowała się w północno - zachodnim narożniku murów. Wejście do niej mieściło się powyżej siedmiu metrów. Oprócz funkcji obronnych służyła również jako więzienie. Niestety po roku 1800, Prusacy postanowili ją rozebrać.
Murowany, czworoboczny budynek bramny posiadał trzy kondygnacje i wysunięty był przed mur obwodowy. W XVI wieku budynek bramny przedłużono, poprzez dostawienie do niego dodatkowej, drewnianej zabudowy od strony dziedzińca. Rotunda pochodząca z XIII wieku, była najstarszą budowlą na wzgórzu zamkowym. Kiedy wzniesiono Dom Wielki został on połączony z rotundą arkadowym łącznikiem. W XV wieku na polecenie króla Władysława Jagiełły, wnętrze rotundy zostało pokryte polichromią.
W wiekach XV i XVI warownia była poddana przekształceniom. Mimo odbudowy zamku w drugiej połowie XVII wieku, po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów, stan zamku się pogarszał i w kolejnych latach zaczął popadać w ruinę. To spowodowało, że przestał już służyć jako rezydencja królewska. Niestety do roku 1804 został już całkowicie rozebrany.
 |
| Na zdjęciu widoczny obrys rotundy z XIII w. |
Jedyną zachowaną pozostałością po zamku są odrzwia, odkupione w roku 1925 przez księdza Walerego Pogorzelskiego od handlujących Żydów. Obecnie odrzwia możemy zobaczyć wmurowane we frontowej ścianie Bazyliki p. w. Wszystkich Świętych.
Poniżej zamieszczam rekonstrukcję planu zamku w Sieradzu (wg.L.Kajzera, T.J.Horbacza, U.Perlikowskiej - Puszkarskiej) źródło: tablica informacyjna na terenie wzgórza zamkowego.
1. Budynek bramny
2. Wieża
3. Dom Wielki
4. Rotunda
5. Dziedziniec
Wzgórze Zamkowe znajduje się przy ulicy Podzamcze tuż przy Sieradzkim Parku Etnograficznym. Teren wzgórza jest ogólnodostępny.
Bibliografia:
* Polska. Rezydencje Królów i Książąt. Sport i Turystyka - MUZA SA. Warszawa 2008
