MAŁA NIESZAWKA - Relikty Zamku Krzyżackiego Komturskiego (woj.kuj.- pomorskie, pow. toruński)

Pozostałości dawnej warowni krzyżackiej odwiedziłem wraz z kolegą w połowie marca 2017 roku. W tym dniu zaplanowaliśmy, że na Nasza trasa obejmie cztery miejsca z ruinami zamkowymi. Relikty warowni w Małej Nieszawce pozostawiliśmy sobie na deser i odwiedziliśmy je jako ostatnie. Wiedzieliśmy, że pozostałości zamku znajdują się na terenie prywatnym i dlatego udaliśmy się najpierw do gospodarzy o pozwolenie na eksplorację reliktów.

Właścicielką okazała się sympatyczna pani, jak dobrze pamiętam o

imieniu Genowefa, będąca już na emeryturze. Zanim poszliśmy zwiedzać, pani przyniosła na werandę wielką pamiątkową księgę i poprosiła o wpisanie się do niej. 

Wśród drzew i krzewów ukryte są pozostałości po zamku.

Aby zobaczyć relikty zamkowe należy kierować się w stronę

zalesionej kępy oddalonej o kilkadziesiąt metrów od gospodarstwa w/w.właścicielki. Wszystkim zainteresowanym

odwiedzeniem tego miejsca, polecam wybrać się podobnie 

jak my, wczesną wiosną, gdyż w okresie letnim miejsce jest mało przyjazne turystom.

Obecnie z dawnej warowni możemy zobaczyć jedynie pozostałości fundamentów oraz fragment muru obwodowego.

Fragment muru obwodowego.

Murowana warownia w Małej Nieszawce powstała w XIV wieku. Będąc nadgranicznym zamkiem posiadała liczną załogę oraz duże zapasy uzbrojenia i żywności. Obiekt na swoje usytuowanie, pozwalał na kontrolowanie żeglugi statków po Wiśle. Po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem zamek został przejęty przez wojska polskie. Niestety w roku 1411 po podpisaniu I pokoju toruńskiego obiekt powrócił w ręce zakonu. Na mocy traktatu mełneńskiego z września 1422 roku, zakon krzyżacki musiał opuścić enklawę kujawską i rozebrać warownię do połowy roku 1423, co uczynił jednak z rocznym opóźnieniem.

Zamek w Małej Nieszawce był założeniem trójczłonowym. Składał się z zamku właściwego czteroskrzydłowego i dwóch przedzamczy, usytuowanych po wschodniej i północnej stronie warowni. Obiekt otoczony parchamem i szeroką fosą został wzniesiony prawie na rzucie kwadratu, posiadał wymiary 35 x 35,7 m. Wjazd do zamku wiódł przez most od strony północnej. Budynek w skrzydle północnym posiadający pomieszczenia straży zamkowej zajmował tylko część kurtyny. Skrzydło południowe stanowiło siedzibę komtura, natomiast budynki w skrzydle wschodnim i zachodnim miały charakter gospodarczy. 

Pozostałości po warowni znajdują przy ulicy Wałowej 7. Od Płocka oddalone są ok.120 km.

Bibliografia:
* Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm - "LEKSYKON ZAMKÓW W POLSCE". Wydawnictwo "ARKADY" Warszawa 2010

NARZYM - Relikty zamku rycerskiego z XV / XVI w. (woj. warmińsko mazurskie, pow. działdowski )

Omawiana przeze mnie siedziba rycerska jest ciekawostką, gdyż należała do prywatnego właściciela - rycerza o imieniu  Menczel, a znajdowała się na terenie państwa krzyżackiego. A jak wiemy obowiązywał wtedy zakaz budowy prywatnych zamków. Możemy zatem stwierdzić, że na chwilę obecną,  jest jedynym jak dotąd odnalezionym prywatnym obiektem obronnym, znajdującym się na ziemiach zakonu. 
Pierwsze zabudowania  siedziby rycerskiej umiejscowionej na wyspie otoczonej mokradłami składały się z ceglanej wieży obronno - mieszkalnej oraz pozostałych drewnianych budynków. Założenie obronne pełniło swoje funkcje do przełomu XV/ XVI  stulecia. Prawdopodobnie przyczyną zniszczenia siedziby był pożar.
Na przełomie XV i XVI stulecia możemy wyodrębnić drugą fazę budowy (rozbudowy) założenia obronnego. Wtedy to teren wyspy został splantowany i przybrał obecny kształt. Został pobudowany nowy zamek składający się: z głównego domu zamkowego, posiadającego ogrzewanie hypocaustyczne, z dwóch czworobocznych wież, budynku bramnego i gospodarczego, muru obwodowego oraz dziedzińca niewielkich rozmiarów.

W latach 60 -tych XX stulecia były jeszcze widoczne pozostałości fundamentów zamku. Obecnie możemy jedynie odnaleźć porozrzucane kamienie i fragmenty cegieł. Po ostatnich badaniach archeologicznych rozpoczętych w roku 2003, odnaleziono dużą ilość artefaktów, m.in. kafli, ceramiki, narzędzi.

Gmina miała również pomysł, aby odnalezione relikty zamku wyeksponować i udostępnić turystom, tworząc w ten sposób rezerwat archeologiczny. Minęło kilkanaście i jak dotąd, niestety pomysłu nie wdrożono.

Dla koneserów zamkowych reliktów, chcących odwiedzić to miejsce przybliżę jak dojechać. 

Wjeżdżając do Narzymia od zachodu, jedziemy ulicą Wierzbowską, następnie na skrzyżowaniu (jeszcze przed sklepem spożywczym) skręcamy na południe, w prawą stronę, w ulicę Leśną. Jadąc nią, po po prawej stronie za murem ujrzymy na wzgórzu pałacyk (w głębi zabudowania po dawnym PGR). Gdy mur się skończy, zobaczymy mostek, z którego proponuję przejść na prawą stronę strugi. Idąc wałem wzdłuż rzeczki, po kilkudziesięciu metrach skręcamy w prawą stronę, kierując się na zadrzewioną kęmpę.  

Relikty założenia zamkowego znajdują się w odległości ok. 102 km.od Płocka 

Bibliografia:
* Janusz Bieszk  - "Zamki Państwa Krzyżackiego w Polsce". Wydawnictwo" Bellona SA". Warszawa 2010