PRABUTY - Relikty Zamku Biskupów Pomezańskich (woj.pomorskie, pow.kwidzyn)

Widoczne relikty skrzydła Domu Głównego oraz panorama jeziora Liwieniec.

Zamek w Prabutach, jak wiele innych warowni krzyżackich, został wzniesiony na miejscu pruskiego grodu. Budowa murowanego zamku, usytuowanego na wysokim wzniesieniu została rozpoczęta w roku 1276, a jej fundatorem był prawdopodobnie biskup Albert. Warownia cały czas była rozbudowywana, ale ostatecznie budowę zamku ukończono w roku 1345.

Dzięki pracom wykopaliskowym i zabezpieczającym, prowadzonym od roku 2004 na terenie dawnej rezydencji biskupiej, możemy obecnie oglądać: dolny mur oporowy, mur obwodowy zamku, odsłonięte fragmenty zarysów warowni oraz zachowane piwnice zachodniego skrzydła głównego z gotyckimi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Również przetrwały, obecnie niedostępne dwie piwnice: w skrzydle północnym, nad którą prawdopodobnie znajdowała się wieża (obecnie teren prywatny) oraz pomieszczenie piwniczne w skrzydle południowym. Niestety mi do piwnic wejść się nie udało z powodu zamkniętej kraty, może następnym razem...

Widoczne fundamenty skrzydła głównego (zachodniego) z wejściem do piwnic.

Wejście do piwnic.

Widoczna na poniższych zdjęciach makieta, znajdująca się w miejscu dawnej warowni, przedstawia zamek, Konkatedrę Biskupów Pomezańskich, ratusz, bramy miejskie oraz rekonstrukcję rynku.

Widok od południowego wschodu.

Widok od północnego wschodu.

Widok od północy.

Zamek został wzniesiony na planie prostokąta, posiadając trzy skrzydła: zachodnie - jako dom główny, południowe i północne. Skrzydło wschodnie natomiast stanowił mur kurtynowy z wieżami w narożach i bramą wjazdową. Warownia posiadała dwa wjazdy. Główny znajdował się od strony południowej oraz drugi, jako dodatkowy od strony wschodniej. Od wschodu oraz południowego wschodu znajdowała się fosa, która oddzielała warownię od miasta. Skrzydło zachodnie zamku było połączone galerią, wspartą na arkadach z wieżą danskerową, wysuniętą w stronę jeziora. W narożniku północno - zachodnim, prawdopodobnie znajdowała się również wieża.

Zewnętrzny mur oporowy założenia zamkowego połączony był z fortyfikacjami miasta.

                 

                                                                                

Na zdjęciach poniżej widoczny fragment muru obwodowego zamku oraz międzymurze.   

Po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem, wojska polskie nie dotarły do Prabut, co uchroniło zamek przed ewentualnym zniszczeniem. Najlepsze lata świetności warownia biskupów pomezańskich odnotowała w latach 1501- 1521, za rządów biskupa Hioba von Dobeneck, w którym kwitło wówczas życie naukowe i kulturalne.

Zamek pozostawał rezydencją biskupów aż do sekularyzacji zakonu, czyli do roku 1525. Później został jedną z wielu siedzib księcia pruskiego a następnie starosty. Zamek był wielokrotnie niszczony a przede wszystkim nękany przez pożary. Pierwsze pożary miały miejsce w roku 1414 i 1422, w czasie tak zwanej wojny głodowej, wywołane przez wojska Władysława Jagiełły. Następny duży pożar, który spustoszył nie tylko zamek, ale również i miasto był w roku 1688. W ocalałych obiektach zamkowych mieściły się koszary wojskowe, lazaret, spichlerz oraz mieszkania urzędników sądowych. W roku 1787 był kolejny pożar, i na tyle poważny, iż zdecydowano o rozbiórce warowni. Obecnie pozostałości warowni są zabezpieczone jako trwała ruina i są ogólnodostępne dla zwiedzających.

Wzniesienie, na którym znajdują się pozostałości zamku jest również doskonałym punktem widokowym, z którego możemy podziwiać piękną panoramę jeziora Liwieniec, dawniej zwane Zamkowym.
W promieniu 25 km.od ruin zamku w Prabutach, znajdują się również krzyżackie zamki w Sztumie, Kwidzynie, Przezmarku oraz Szymbarku. Pozostałości zamku znajdują się przy ulicy Miłej 2.
Ruiny znajdują się w odległości 170 km od Płocka.

PASŁĘK - Zamek Krzyżacki Prokuratorski (woj.warmińsko mazurskie, pow.elbląski)

Widok od południowego zachodu.

Pierwszym obiektem, zbudowanym na wzgórzu ponad doliną rzeki Wąska przez zakon krzyżacki, była drewniano ziemna strażnica, powstała na miejscu dawnego grodu pruskiego,

funkcjonująca w latach 1267 - 1320. Natomiast murowany zamek w Pasłęku, został wzniesiony w latach 1320 - 1339 i był siedzibą prokuratora, który podlegał komturowi znajdującemu się w Elblągu. 

Widok od południa.

Na zdjęciu poniżej widoczne skrzyło północne zamku (Dom Główny)

Po zwycięstwie pod Grunwaldem, warownia została zajęta przez wojska króla Władysława Jagiełły. Niestety już rok później, na mocy I pokoju toruńskiego wrócił ponownie w posiadanie zakonu. W roku 1454 po wybuchu powstania antykrzyżackiego, zamek został poddany i przejęty przez wojska polskie. Dopiero w październiku roku 1466 na mocy II pokoju toruńskiego, zamek przeszedł w ręce zakonu. Również tego samego roku, z powodu zburzenia zamku w Elblągu, do Pasłęka został przeniesiony komtur Henryk Reuss von Plauen wraz z konwentem. W kwietniu roku 1520, wojska polskie po długotrwałym oblężeniu zdobyły zamek, który pozostał w ich rękach do roku 1525. 

Podczas wojen ze Szwecją warownia była zniszczona. W XIX stuleciu zamek spełniał różne funkcje, między innymi służył jako więzienie. Niestety ze względu na jego częste przebudowy i pełnione funkcje, obiekt nie przypomina już dawnego gotyckiego, krzyżackiego założenia.  

W roku 1945, zamek jak również i część miasta została spalona przez Rosjan. W latach 1959 - 1961 została przeprowadzona częściowa odbudowa warowni. W chwili obecnej zamek posiada kształt nadany mu w latach 1543- 1586 z inicjatywy Albrechta i Jerzego Hohenzollernów.

Widok od północnego zachodu.

Warownia była założeniem dwuczłonowym, posiadającym zamek główny oraz przedzamcze, znajdujące się od strony południowej. Na początku zamek miał jedynie trójkondygnacyjne skrzydło północne, pobudowane na planie prostokąta. Pod koniec XIV stulecia do warowni prostopadle dobudowano skrzydło wschodnie, wraz z okrągłą wieżą, znajdującą się w narożniku północno - wschodnim. Całe założenie zamkowe zamykały mury kurtynowe, znajdujące się od strony południowej i zachodniej. Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego, na polecenie księcia Albrechta Hohenzollerna obiekt zostaje odbudowany,a następnie rozbudowany o kolejne skrzydło zachodnie, oraz drugą wieżę w narożniku północno - zachodnim.

Wieża znajdująca się w narożniku północno - zachodnim.

Zdjęcia poniżej przedstawiają zamkowy, wschodni mur obronny oraz widoczną wieżę w narożniku północno - wschodnim.

Dawniej do miasta, można było się dostać przez trzy bramy, z których zachowały się dwie: Brama Kamienna zwana również Wysoką Wieżą oraz znajdująca się najbliżej zamku Brama (Furta) Młyńska, którą prezentuję poniżej.

Widok od zachodu, od strony zamku.

Widok bramy od wschodu.

Obecnie w zamku znajduje się siedziba władz miasta i gminy Pasłęk oraz Powiatowy Urząd Pracy, Urząd Stanu Cywilnego, biblioteka, Ośrodek Kultury oraz kino.

Oprócz zamku w Pasłęku, polecam również zobaczyć gotycki ratusz 1380 roku, najstarszy zabytek sakralny w mieście, jakim jest kościół p.w. św.Bartłomieja z roku 1350 oraz zachowane mury obronne o długości ok.1200 m.,okalające Stare Miasto.

Zamek znajduje się przy pl. św.Wojciecha 5. 

Obiekt oddalony jest od Płocka o 200 km.

DZIERZGOŃ - Relikty Zamku Krzyżackiego Komturskiego z XIII w. (woj.pomorskie, pow.sztumski)

Na zdjęciu widoczne relikty zamku oraz wieża ciśnień.

Zamek w Dzierzgoniu, który chcę zaprezentować należał do najstarszych w państwie zakonnym. Murowaną warownię zaczęto budować na stromym wzgórzu w roku 1248, na terenie którego pierwotnie znajdowało się grodzisko pruskie. Pierwszym komturem dzierzgońskim został Henryk Stange. Na zamku od roku 1309, komtur dodatkowo pełnił rolę wielkiego szatnego, który odpowiedzialny był przede wszystkim za odzież i uzbrojenie dla zakonu.

Na pierwszym planie widoczne relikty skrzydła wschodniego.

Widoczne fundamenty skrzydła wschodniego.

Poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości skrzydła północnego z widocznymi filarami piwnicy.

Widoczne fundamenty piwnicy w skrzydle północnym.

Warownia w Dzierzgoniu była zamkiem dwuczłonowym, składała się z zamku głównego i przedzamcza. Dotychczas podczas prac archeologicznych została potwierdzona obecność jedynie dwóch skrzydeł, północnego oraz wschodniego. Oba skrzydła posiadały krużganki komunikacyjne. Dodatkowo zamek był otoczony parchamem i murem obronnym. Wjazd do zamku znajdował się od strony północno zachodniej, którego strzegła czworoboczna wieża.

Poniżej zamieszczam plan odsłoniętych reliktów zamkowych podczas prac wykopaliskowych (źródło: Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach)

1.  Skrzydło północne zamku
2. Filary piwnicy

3. Relikty wieży

4. Brama

5. Fundamenty krużganków

6. Skrzydło wschodnie zamku

7. Dziedziniec

Po przegranej bitwie pod Grunwaldem, załoga zamku dzierzgońskiego z obawy przed wkroczeniem wojsk króla Jagiełły, w popłochu opuściła warownię. W roku 1411, po I pokoju toruńskim, zamek powrócił do zakonu, a w 1414 ponownie do Polski. W 1437 roku konwent przeniósł się do zamku znajdującego się w pobliskim Przezmarku. Podczas wojny trzynastoletniej, zamek został opanowany przez mieszczan ze Związku Pruskiego i spalony. Niestety w roku 1456 został w większości rozebrany. W roku 1466, po II pokoju toruńskim, warownia stała się siedzibą starostwa i sądu grodzkiego, ale de facto, starostowie przebywali w pobliskim Nowym Dworze. Do roku 1772, z zamku przetrwała już jedynie wieża główna oraz jedno z pomieszczeń.

Widoczny dziedziniec z rekonstruowaną studnią.

W XIX wieku na miejscu zrujnowanego zamku powstał park, a w latach 20 - tych ubiegłego stulecia, pobudowana została wieża ciśnień, która zachowała się do chwili obecnej. Obecnie z warowni krzyżackiej, znajdującej się na zadrzewionym wzgórzu, ocalały jedynie fundamenty.
Natomiast na dawnym przedzamczu od strony północno zachodniej znajduje się amfiteatr, plac zabaw dla dzieci, altanki  oraz od strony południowej taras widokowy . 

W promieniu 17 km. od Dzierzgonia, w miejscowości Przezmark znajdują się również ruiny zamku komturskiego, które polecam odwiedzić.

Relikty zamku w Dzierzgoniu oddalone są od Płocka o ok.190 km.