DZIERZGOŃ - Relikty Zamku Krzyżackiego Komturskiego z XIII w. (woj.pomorskie, pow.sztumski)

Na zdjęciu widoczne relikty zamku oraz wieża ciśnień.

Zamek w Dzierzgoniu, który chcę zaprezentować należał do najstarszych w państwie zakonnym. Murowaną warownię zaczęto budować na stromym wzgórzu w roku 1248, na terenie którego pierwotnie znajdowało się grodzisko pruskie. Pierwszym komturem dzierzgońskim został Henryk Stange. Na zamku od roku 1309, komtur dodatkowo pełnił rolę wielkiego szatnego, który odpowiedzialny był przede wszystkim za odzież i uzbrojenie dla zakonu.

Na pierwszym planie widoczne relikty skrzydła wschodniego.

Widoczne fundamenty skrzydła wschodniego.

Poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości skrzydła północnego z widocznymi filarami piwnicy.

Widoczne fundamenty piwnicy w skrzydle północnym.

Warownia w Dzierzgoniu była zamkiem dwuczłonowym, składała się z zamku głównego i przedzamcza. Dotychczas podczas prac archeologicznych została potwierdzona obecność jedynie dwóch skrzydeł, północnego oraz wschodniego. Oba skrzydła posiadały krużganki komunikacyjne. Dodatkowo zamek był otoczony parchamem i murem obronnym. Wjazd do zamku znajdował się od strony północno zachodniej, którego strzegła czworoboczna wieża.

Poniżej zamieszczam plan odsłoniętych reliktów zamkowych podczas prac wykopaliskowych (źródło: Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach)

1.  Skrzydło północne zamku
2. Filary piwnicy

3. Relikty wieży

4. Brama

5. Fundamenty krużganków

6. Skrzydło wschodnie zamku

7. Dziedziniec

Po przegranej bitwie pod Grunwaldem, załoga zamku dzierzgońskiego z obawy przed wkroczeniem wojsk króla Jagiełły, w popłochu opuściła warownię. W roku 1411, po I pokoju toruńskim, zamek powrócił do zakonu, a w 1414 ponownie do Polski. W 1437 roku konwent przeniósł się do zamku znajdującego się w pobliskim Przezmarku. Podczas wojny trzynastoletniej, zamek został opanowany przez mieszczan ze Związku Pruskiego i spalony. Niestety w roku 1456 został w większości rozebrany. W roku 1466, po II pokoju toruńskim, warownia stała się siedzibą starostwa i sądu grodzkiego, ale de facto, starostowie przebywali w pobliskim Nowym Dworze. Do roku 1772, z zamku przetrwała już jedynie wieża główna oraz jedno z pomieszczeń.

Widoczny dziedziniec z rekonstruowaną studnią.

W XIX wieku na miejscu zrujnowanego zamku powstał park, a w latach 20 - tych ubiegłego stulecia, pobudowana została wieża ciśnień, która zachowała się do chwili obecnej. Obecnie z warowni krzyżackiej, znajdującej się na zadrzewionym wzgórzu, ocalały jedynie fundamenty.
Natomiast na dawnym przedzamczu od strony północno zachodniej znajduje się amfiteatr, plac zabaw dla dzieci, altanki  oraz od strony południowej taras widokowy . 

W promieniu 17 km. od Dzierzgonia, w miejscowości Przezmark znajdują się również ruiny zamku komturskiego, które polecam odwiedzić.

Relikty zamku w Dzierzgoniu oddalone są od Płocka o ok.190 km.