Około połowy XIII stulecia, a przed rokiem 1267, nastąpiła lokacja miasta na prawie magdeburskim. Miasto założono w obecnym miejscu, na gruntach książęcych.
W połowie XIV wieku Kazimierz Wielki pobudował zamek Królewski i otoczył miasto murami obronnymi. Fortyfikacje obejmowały teren o powierzchni ok. 9 ha.
Mury posiadały całkowitą długość 1150 metrów, wysokość dochodziła do 7, natomiast grubość wynosiła od 1.5 do 2 metrów. Fortyfikacje wzniesione zostały prawdopodobnie w latach 1350 - 1370, zbudowane z cegły wiązanej w wątku polskim umieszczonym na kamiennym fundamencie. Miasto od strony zewnętrznej otaczała fosa, która była połączona z zamkową i nawodniona odnogą Bzury. Mur obronny został zwieńczony blankowanym krenelażem. W XVI stuleciu przeróbce został poddany krenelaż we wschodnim odcinku fortyfikacji miejskich wraz z zamkowym, przyjmując formę krytego ganku. Miasto pierwotnie posiadało dwie bramy wjazdowe: Poznańską (Toruńską) oraz Krakowską.
Brama Poznańska znajdowała się po stronie północnej i była wysunięta przed lico fortyfikacji. Brama Krakowska natomiast była obustronnie wysunięta przed mur obronny i umiejscowiona od południa.
W XVI stuleciu w trakcie przebudowy zamku prowadzonej przez starostę Jana Lutomierskiego, została przebita w kurtynie wschodniej furta, prowadząca na przygródek mieszczący zamkowe zabudowania gospodarcze. Natomiast w XVIII wieku przybyła furta w zachodniej części fortyfikacji.
Poniżej przedstawiam plan miasta i fortyfikacji. Opr. autor, rys. Z. Dolatowski.
1. Zamek Królewski
2. Brama Krakowska
3. Baszty
4. Baszta w zespole Norbertanek
5. Wieża, obecnie dzwonnica
6. Kościół parafialny
7. Brama Poznańska (Toruńska)
8. Kościół Dominikanów
9. Teren "przygródka"
Fortyfikacje miejskie posiadały dziewięć baszt. Umiejscowione zostały one po stronie północnej, zachodniej oraz południowej, oddalone od siebie w odległości 50-60 metrów. Strona wschodnia oraz północno - zachodni narożnik miasta nie posiadały baszt. Obiekty były prostokątne (prócz jednej), wysunięte przed lico muru obronnego i otwarte do wewnątrz.
Zupełnie odmienną formę przedstawia zachowana wieża w zachodniej linii miasta, przy ulicy Kościelnej, przekształcona na dzwonnicę kościoła farnego w XVIII stuleciu. Jej forma zbliżona jest do kwadratu o boku ok.8,5 metra. Pierwotnie pełniła funkcję samodzielnego punktu obrony. W jej wschodniej ścianie mieści się rzadki element w obwarowaniach miejskich, przesklepione schodki w grubości muru. Łączyły one zapewne chodnik bojowy na murze obronnym z dolną kondygnacją wieży.
 |
| Zachowana wieża obronna, obecnie dzwonnica. Widok od zachodu. |
 |
| Fot. J.Widawski. Rok 1966. |
 |
| Widok od północy. |
W roku 1603 został dobudowany do muru obronnego, od strony miasta, klasztor norbertanek. Zajął on dłuższy odcinek obwarowań w południowo zachodniej części obwodu. Na południe od wieży ciągnie się długi odcinek fortyfikacji miejskich, otynkowany i stanowiący obecnie ścianę zewnętrzną dawnego klasztoru norbertanek. Jego grubość wynosi 1,5 metra. W południowej części omawianego fragmentu (południowo zachodni narożnik miasta) pod odpadniętym tynkiem widnieje zarys krenelaża. Określa to rodzaj pierwotnego zwieńczenia oraz wskazuje, że mur zachował się pod tynkiem w pełnej wysokości i na znacznej długości. W odległości ok. 50 metrów na południe od wieży dzwonnicy zachowała się w tym samym ciągu murów baszta prostokątna, wysunięta przed mur obronny.
 |
| Na zdjęciu widoczny południowo zachodni narożnik miasta. Po lewej stronie widoczna zachowana baszta. |
 |
| Widoczna zachowana baszta. |
 |
| Na zdjęciu oznaczyłem czerwoną linią fragmentarycznie zarys krenelaża. |
W 1793 roku Prusacy postanowili przekształcić Łęczycę w twierdzę. Pierwszą czynnością, którą wykonali to gruntowny remont fortyfikacji średniowiecznych, które zostały zaopatrzone miedzy innymi w strzelnice artyleryjskie. Niestety Austriacy w roku 1809 zaczęli burzenie obwarowań. Ostateczna rozbiórka fortyfikacji miejskich nastąpiła w pierwszych latach Królestwa Kongresowego.
Bibliografia:
* Miejskie Mury Obronne. Jarosław Widawski. Wydawnictwo MON
* Łęczyca. Spacer po mieście. Urząd Miejski w Łęczycy.
