NOWE KANIGOWO - Dwór z XIX w. (woj.mazowieckie, pow.płocki, gm.Bodzanów)

Elewacja frontowa od strony podjazdu.

Dworek w Nowym Kanigowie został wzniesiony w końcu XIX stulecia dla rodziny Baranowskich. W roku 1930 majątek należał do hrabiego Włodzimierza Dąmbskiego. Po drugiej wojnie światowej we dworze ulokowano szkołę podstawową, która mieści się tu do chwili obecnej.

Ryzalit w elewacji frontowej, zwieńczony attykową ścianką.

Elewacja boczna.

Dwór posiada cechy neobaroku. Pobudowany został na planie prostokąta, jest parterowy z mieszkalnym poddaszem, pokryty dachem naczółkowym i posiadający ryzality w obu elewacjach. 

Elewacja z tarasem od strony parku.

Taras.

Na poniższych zdjęciach widoczne są pozostałości dawnej głównej bramy wjazdowej do dworu.

Obiekt dostępny jest z zewnątrz, gdyż w znajduje się w nim Niepubliczna Szkoła Podstawowa. Wokół dworu zachowały się resztki rozległego niegdyś założenia parkowego z aleją jesionową i kilkoma starymi okazami kasztanowców.

KWIDZYN - Zamek Kapituły Pomezańskiej z XIV w. (woj. pomorskie)

Widok zamku kapituły od strony zachodniej.

Na prawym brzegu Wisły wznosi się gotycki zamek kapituły pomezańskiej. Początki warowni sięgają XIII w., kiedy to w miejscu zniszczonego drewnianego grodu powstał niewielki zamek. Miał on dwa skrzydła wzmocnione wieżami. Gdy na zdobytych przez Krzyżaków ziemiach utworzono diecezję, zarządzał nią biskup pomezański. Kolejne powstania pruskie i zniszczenie miasta zmusiły biskupa do wyjazdu z Kwidzyna. Powołał on pierwszych członków kapituły i powierzył im opiekę nad kwidzyńską katedrą. Około roku 1300 rozpoczęto budowę siedziby kanoników. Podczas wieloletnich prac wzniesiono ceglany gotycki klasztor - zamek z wyraźnymi wpływami krzyżackiej architektury obronnej.



Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku kapituły z ok. roku 1360, wg.J.Heisego (źródło: Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach) oraz plan zamku i katedry w XIV w.(źródło: Leksykon Zamków w Polsce)

1.  Katedra.
2.  Późnoromański portal kruchty katedralnej.
3.  Strzeliste ośmiokątne wieżyczki.
4.  Wieża Główna.
5.  Nieistniejące skrzydło południowo - wschodnie.
6.  Nieistniejące skrzydło południowo - zachodnie z wieżyczką.
7.  Dziedziniec zamkowy.
8.  Wieża studzienna.
9.  Narożne wieżyczki.
10.Wieża ustępowa - Dansker.


Zamek został pobudowany na planie kwadratu, miał cztery skrzydła wokół wewnętrznego dziedzińca otoczonego krużgankami. W narożach stały trzy wieżyczki nieznacznie wysunięte przed lico muru. Natomiast w czwartym narożu, południowym, stanęła na planie prostokąta potężna wieża główna mająca 55 m. wysokości, pełniąca jednocześnie funkcję dzwonnicy katedralnej.

Dziedziniec zamkowy, widok od południa.

W miejscu zburzonej narożnej baszty znajdują się dwa francuskie działa.

Wieża  Główna.

Reprezentacyjne skrzydło południowe mieściło kapitularz i refektarz letni. W skrzydle północnym znajdowała się kaplica i refektarz zimowy. Sale skrzydła wschodniego zajmowała infirmeria oraz mieszkanie prepozyta, do którego przylegało archiwum i skarbiec kapituły. W skrzydle zachodnim urządzono dormitorium, a w przyziemiu kuchnię, piekarnię i spiżarnię. Wjazd od strony północnej wiódł przez przedbramie i most zwodzony nad fosą. W XIV wieku do zamku dobudowano potężny kościół, który w następnym stuleciu został podniesiony do godności katedry. 

Katedra z zamkiem. Widok od północy.

Katedra. Widok od północy.

Strona południowa katedry.

                                                                         

Widoczna wieżyczka katedry od strony południowej.

Ołtarz Główny w Katedrze.

Budowa świątyni spowodowała konieczność podwyższenia zamkowych skrzydeł, a przy okazji zmieniono układ i wystrój wnętrz. Wzniesiono też wieżę obronno - sanitarną, zwaną gdaniskiem, połączoną ze skrzydłem zachodnim 54- metrowym chodnikiem na pięciu monumentalnych arkadach, pod którym przebiega ulica. Kwidzyński dansker jest również najokazalszą budowlą tego typu w Europie.

Dansker.

Podobna wieża powstała od strony północnej i miała chronić znajdującą się wewnątrz studnię. Wieża studzienna Zespołu Zamkowo - Katedralnego znajduje się od północnej elewacji założenia zamku i połączona jest z nim krytym gankiem, wspartym na ceglanym filarze. Wieża pełniła bardzo istotną rolę, znajdująca się w jej wnętrzu studnia dostarczała mieszkańcom zamku źródlaną wodę. W końcu XVIII wieku studnia w wieży nie spełniała już swojej funkcji. W roku 1843, w związku z adaptacją na cele więzienne, zamurowano szyb studni, a przestrzeń wieży podzielono na dwie kondygnacje, połączone drewnianymi schodami. W roku 1874, podczas prac restauracyjnych kierowanych przez Gustava Reicherta, zrekonstruowano dach wieży wprowadzając w miejsce czterospadowego dwuspadowy ze schodkowymi szczytami, nawiązujący do dachu wieży Gdaniska. Podczas prac konserwatorskich w roku 1963 odsłonięto zabetonowany szyb studni i zabezpieczono go stalową kratą. Zlikwidowano również wprowadzony w XIX wieku podział wnętrza oraz schody.

Wieża studzienna.

Zamek w Kwidzynie był wielokrotnie szturmowany i niszczony. Podczas wojny trzynastoletniej wojska polskie zajęły miasto i uszkodziły warownię. Na mocy drugiego pokoju toruńskiego Kwidzyn pozostał w granicach państwa krzyżackiego, ale biskupem pomezańskim został polski duchowny. Potem warownia jeszcze kilkakrotnie zmieniała właścicieli, by ostatecznie pozostać w rękach Krzyżaków. W związku z sekularyzacją zakonu krzyżackiego w 1525 roku biskupi pomezańscy przeszli na protestantyzm  i z powodu zniszczenia swej dotychczasowej siedziby przejęli zamek kapituły. Przeprowadzono remont zamkowych murów, wykorzystując cegły z rozbiórki starego zamku. W roku 1551 warownia przeszła w ręce księcia Alberta i zaadoptowano ją na mieszkania dla oficerów. Po zniszczeniach w czasie wojen szwedzkich skrzydło południowe zmieniono na magazyn żywności, potem zamek był siedzibą sądu. W 1798 roku została rozebrana część warowni, w połowie XIX wieku urządzono więzienie, a wkrótce przystąpiono do prac restauracyjnych, które miały mu nadać średniowieczny wygląd. 

Do dzisiejszych czasów zachowały się również piwnice zamkowe, które znajdują się pod skrzydłami północnym, zachodnim i częściowo wschodnim. Piwnice mieściły głównie składy żywności oraz cele więzienne i były przesklepione krzyżowo i krzyżowo- żebrowo. Ściany zewnętrzne piwnic były zaopatrzone w wąskie otwory okienne, które mogły służyć też jako strzelnice. Obecnie dla zwiedzających udostępnione są piwnice pod zachodnim i północnym skrzydłem zamku.

Piwnice zamkowe.

W roku 2008 podczas prowadzonych wykopalisk w krypcie pod prezbiterium katedry, zostały odnalezione groby trzech dostojników zakonnych. Po przeprowadzonych badaniach okazało się, że są to szczątki trzech wielkich mistrzów: Henryka von Plauena, Wernera von Olsen oraz Ludolfa Koniga.

Fragment elewacji zachodniej.

Widok od zachodu.

Od roku 1950 zamek jest siedzibą muzeum, które obecnie jest oddziałem Muzeum Zamkowego w Malborku. Zobaczyć w nim możemy ekspozycje stałe: narzędzia tortur, rzemiosło artystyczne oraz rzeźbę barokową. Zwiedzić także należy przyzamkową katedrę św. Jana Ewangelisty oraz obejrzeć fragmenty murów miejskich. Warownia wraz z katedrą stanowi imponujący wielkością gotycki zespół obronno - sakralny, który znajduje się przy ul: Katedralnej 1. 

KÓRNIK - Pozostałości Zamku z XV w. (woj.wielkopolskie, pow.poznański)

Elewacja południowa z orientalnym ryzalitem.

W otoczeniu zadbanego parku możemy obecnie podziwiać piękną neogotycką rezydencję, która powstała w efekcie wielokrotnie przeprowadzanych modernizacji średniowiecznego zamku rycerskiego. Wzniesiono go na początku XV wieku, kiedy właścicielem Kórnika został kanonik gnieźnieński i kanclerz kapituły w Poznaniu, Mikołaj Górka. Obecnie zespół zamkowy składa się z zamku, oficyn, pawilonu ogrodowego oraz parku. 

Widok od południowego - wschodu. Z prawej strony widoczna neogotycka ceglana wieża. 

Widok na elewację frontową -  północną, wraz z mostem.

Pierwsza udokumentowana wzmianka o istnieniu zamku pochodzi z 1437 roku. Składał się on z dwóch trzypiętrowych skrzydeł połączonych murem od północy i wjazdem od strony południowej. W południowo - wschodnim narożniku wzniesiono cylindryczną wieżę, pozostałe naroża wzmocniono szkarpami. Wzdłuż skrzydła zachodniego znajdował się wsparty na arkadach kryty ganek. Całe założenie zajmowało niewielką wysepkę otoczoną fosą. Wjazd wiódł przez zwodzony most i wybudowaną w kształcie wieży bramę z opuszczaną, okutą drewnianą kratą.

Elewacja południowa z łukiem indyjskim, nawiązującym do architektury hinduskiej.

W 1565 roku kolejny przedstawiciel rodu Górków przystąpił do rozbudowy rezydencji. Powstało dwukondygnacyjne skrzydło północne z dwoma wieżami, między którymi poprowadzono kryty dachem ganek. Przy północnym narożu skrzydła zachodniego dobudowano aneks pełniący funkcje sanitarne. Kórnik był z pewnością jedną z bogatszych i piękniejszych rezydencji magnackich, gdyż podejmowano tu ważnych gości. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Górki w roku 1592 zamek odziedziczył jego siostrzeniec, Jan Czarnkowski, kasztelan sanocki. W 1604 roku  dokonał on ze swym bratem Andrzejem wymiany dóbr kórnickich na miasto Wronki i osiem wsi. Nowy właściciel wkrótce sprzedał zamek jednemu z najbogatszych magnatów Wielkopolski, Zygmuntowi Grudzińskiemu. Z kolei jego następca Andrzej Karol Grudziński, odsprzedał Kórnik Zygmuntowi Działyńskiemu. 

Poniżej zamieszczam kilka zdjęć zamkowych wnętrz, Sali Mauretańskiej, w której znajduje się kolekcja zbroi i broni palnej oraz pokój Władysława Zamoyskiego, który zajmowany był przez ostatnich właścicieli rezydencji.

Sala Mauretańska.

Widoczne kirysy husarskie z XVII /XVIII w.

Pełna zbroja husarska z zachowanym skrzydłem.

                                                            

Pokój Władysława Zamoyskiego.

                                  

Widoczne przy oknie biurko mahoniowe z XIX w.oraz
 szafa gdańska z XVII w.

Widoczna szafa bretońska z XVII w. oraz XIX w.
stojak do map ściennych.

                                                            


                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  


Na początku XVIII wieku nowi właściciele przekształcili zamek w pałacową rezydencję. Zlikwidowano dachy i rozebrano gotycki budynek bramny, całość wraz z wewnętrznym dziedzińcem, nakryto nowym łamanym dachem. Z dawnego dziedzińca na poziomie pierwszego piętra utworzono sień, a na poziomie drugiego salę. Od strony północnej powstało główne reprezentacyjne wejście z tarasem na drugim piętrze, prowadzące na rozległy dziedziniec zabudowany oficynami. Wokół zamku założono rozległy park, do którego prowadziło dawne wejście południowe. 


                                        

Narożnik południowo - zachodni zamku.

Na dziedzińcu zamkowym znajdują się barokowe XVIII - wieczne oficyny.

Ostatnia przebudowa miała miejsce w pierwszej połowie XIX wieku. Jej inicjatorem był Tytus Działyński, który zgodnie z panującą modą nadał rezydencji charakter romantycznej budowli obronnej. Będąc z zamiłowania bibliofilem i kolekcjonerem militariów, w zamkowych wnętrzach urządził wspaniałą bibliotekę, pełną starodruków oraz pamiątek narodowych. Jego wnuk, hrabia Władysław Zamoyski, w 1924 roku przekazał Kórnik z jego bogatymi zbiorami państwu polskiemu. 

Pomnik Tytusa Działyńskiego.

Obecnym gospodarzem rezydencji jest Polska Akademia Nauk. Mieści się tu Biblioteka Kórnicka z cennym księgozbiorem, pracownie naukowe, a także muzeum z bogatą kolekcją obrazów, rzeźb, militariów oraz trofeów myśliwskich. Zamek w Kórniku słynie przede wszystkim z pięknego założenia parkowego i ogrodu dendrologicznego otaczającego rezydencję Działyńskich i zajmującego aż 30 ha. Rośnie tu prawie 3 tys. gatunków drzew i krzewów z całego świata. Do arboretum polecam wybrać się wiosną, w porze kwitnienia magnolii i azalii.
Zamek leży 25 km na południowy zachód od Poznania i znajduje się nieopodal rynku, przy ul: Zamkowej 5. Wejście do zamku i arboretum jest płatne.

KOSINO - Ruiny dworu z XIX w. (woj.mazowieckie, pow.płocki, gm.Radzanowo)

Elewacja frontowa dworu.

Ruiny w Kosinie odwiedziłem dwa razy. Pierwszym razem kiedy byłem w miesiącu lipcu, miałem trochę utrudnione zadanie, gdyż dwór otaczały gęste zarośla i metrowe pokrzywy, co uniemożliwiało mi swobodne dotarcie w pobliże ruin. Dlatego postanowiłem wyruszyć tam ponownie wczesną wiosną - w marcu, i z tego też okresu jest większość zamieszczonych zdjęć.

Dwór w Kosinie został wzniesiony prawdopodobnie w drugiej połowie XIX stulecia. Na początku XX wieku był własnością rodziny Gumowskich. Dwór był parterowy, nakryty pierwotnie dachem naczółkowym, z charakterystyczną częścią obiektu, jaką był ozdobny ganek z facjatą dachową. Niegdyś obiekt otoczony był parkiem krajobrazowym, obecnie niestety tylko zdziczałym, ale z ciekawą aleją kasztanowców. 

Elewacja od strony ogrodowej.

Elewacja boczna.

Na zdjęciu poniżej widzimy przybudówkę dekorowaną wnękami, która zapewne pełniła funkcję kancelarii.

Widok od strony folwarku.

                                                                                               

...w lipcu.

...w marcu.

Od strony elewacji ogrodowej zachowana aleja kasztanowa.

Ruiny dworu znajdują się 17 km. od Płocka. Obecnie są własnością prywatną, ale nie ma żadnej tabliczki, ani ostrzeżenia mówiącego o zakazie wstępu, więc można bez problemu penetrować pozostałości po dawnym dworze.