 |
| Widok na dziedziniec zamkowy. |
Pierwszym krzyżackim obiektem w Przezmarku była drewniano - ziemna strażnica powstała w latach 70- tych XIII stulecia. Na jej lokalizację wybrano obszerny półwysep jeziora Motława Wielka, na którym wcześniej znajdowała się pruska osada targowa. Władzę w strażnicy sprawował najniższej rangi urzędnik - Pfleger, podlegający komturowi dzierzgońskiemu. Budowę murowanego zamku zaczęto w roku 1316, za rządów ówczesnego komtura Dzierzgonia Lutra księcia brunszwickiego. Wraz ze wzrostem znaczenia warowni, obiekt był wciąż rozbudowywany. W roku 1320 władzę w nim sprawował prokurator, a po roku 1359 - wójt. Następnie w 1437 roku po przeniesieniu z Dzierzgonia do Przezmarku konwentu z powodu zniszczeń zamku, stał się również siedzibą komtura. Kolejna rozbudowa zamku przypada na lata 1414 - 1437, która miała za zadanie przystosowanie warowni do pełnienia funkcji domu konwentualnego. Natomiast lata 1584 - 1585 to czas gruntownej przebudowy obiektu, na zlecenie margrabiego Jana Jerzego. Pracami kierował książęcy architekt Blasius Berwart z Królewca, który nadał warowni cechy nowożytne z zachowaniem gotyckich założeń.
Do chwili obecnej z zamku Przezmarskiego najlepiej zachowała się potężna wieża przedzamcza zwana Jeniecką, w której udostępnione do zwiedzania zostały pomieszczenia zaadoptowane na muzeum historyczne. Możemy w niej zobaczyć między innymi repliki rycerskich zbroi, kule armatnie czy też makietę zamku.
Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają wieżę zwaną "Jeniecką" lub "Więzienną", znajdującą się w narożniku północno - wschodnim przedzamcza.
 |
| Widok od zachodu. |
 |
| Widoczne na elewacji pozostałości po budynku przedzamcza. |
 |
| Na zdjęciu widoczne kule armatnie, odnalezione na terenie zamku. |
Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości północnej ściany zamku
 |
| Widok od strony podzamcza z widoczną fosą |
 |
| Widok od strony zamku |
 |
| Widok z wieży na dawne przedzamcze. Obecnie miejsce zamieszkania właścicieli zamku. |
Zamek w Przezmarku był założeniem dwuczłonowym, składającym się z zamku głównego i przedzamcza. Dodatkowo przedzamcze ochraniał od północnego zachodu znajdujący się przygródek (obronne przedbramie) zwane Pierwszą Basteją. Całe założenie zamkowe usytuowane na półwyspie zostało oddzielone od masywu wzgórza szeroką fosą zasilaną wodami jeziora. Natomiast sam półwysep był rozdzielony kolejną fosą na dwie części: północną, w której znajdowało się obszerne przedzamcze oraz części południowej z zamkiem głównym. Zamek główny zbudowany został na planie prostokąta o wymiarach 47/73 m. z trójkondygnacyjnym domem zamkowym umieszczonym po wschodniej stronie. Założenie posiadało dwie wieże, główną mieszczącą się w części południowej oraz mniejszą czworokątną w narożu północno - wschodnim.
Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)
1. Zachowane filary mostu.
2. Zachowana wieża przedzamcza (jeniecka)
3. Przedzamcze.
4. Fragmenty muru północnego.
5. Fosa.
6. Pozostałości piwnic Domu Głównego
7. Zachowane podstawy krużganków.
8. Dziedziniec.
9. Podstawa wieży głównej.
10. Fragment ruin wieży obronnej.
Zdjęcie przedstawia widok zamku w Przezmarku od strony północno-zachodniej po przebudowach wykonanych przez budowniczego B. Berwarta w latach 1584-85. Rysunek z dziennika A. Boota z roku 1623.
` 
Zdjęcie przedstawia widok zamku w Przezmarku od strony zachodniej. Rys. J. H. Dewitza z roku 1750
Dom zamkowy był trójkondygnacyjny, podpiwniczony, posiadający od strony dziedzińca dwupoziomowy krużganek. Swoimi dużymi rozmiarami 61/12m zajmował prawie całą wschodnią stronę czworoboku. W domu zamkowym sklepienie posiadały tylko piwnice i parter, natomiast pozostałe dwie kondygnacje miały stropy drewniane.
Na poniższym zdjęciach widoczne ruiny piwnic, filary podtrzymujące sklepienia piwnic Domu Głównego oraz podstawy krużganków. Widok od północy.
Poniższe zdjęcie przedstawia fragment ruin wieży w narożniku północno-wschodnim oraz zachowany nieduży granitowy otwór drzwiowy, prowadzący kiedyś do pomieszczenia, w którym znajdował się skarbiec zamkowy.
Wieża Główna o podstawie ośmiobocznej, wyżej cylindryczna wysunięta na zewnątrz murów, znajdowała się w części południowej założenia. Od niej prowadził kryty ganek do wieży danskera.
Zdjęcie przedstawia zachowaną podstawę wieży głównej w części południowej.
W odległości zaledwie ok.17 km. możemy również podjechać do Dzierzgonia i zobaczyć relikty po zamku krzyżackim komturskim.
Bibliografia:
* Zamki Państwa Krzyżackiego w Dawnych Prusach. M, Jackiewicz- Garniec, M Garniec. Studio ARTA. Olsztyn 2009.
* Zamki Powiśla i Żuław. P. Skurzyński. Wydawnictwo Region. Gdynia 2017.
