SIERPC - Relikty zamku z XVI w. (woj.mazowieckie, pow.sierpecki)

Aby obecnie odnaleźć miejsce po wykopaliskach archeologicznych, podczas których odnaleziono pozostałości zamku, należy udać się w pobliże kościoła farnego św.Wita, Modesta i Krescencji na ulicy Benedyktyńskiej i przejść przez znajdujący się tuż obok mostek nad rzeczką Sierpienicą. Zaraz za mostkiem, ujrzymy dom, który to prawdopodobnie znajduje się w miejscu istnienia dawnej siedziby rycerskiej. 

Za rzeką widoczne miejsce lokalizacji zamku. Widok od ulicy Benedyktyńskiej.

Kiedy od lipca 2015 roku ruszyły badania archeologiczno - architektoniczne, udało się odsłonić mury obwodowe, odnaleźć posadzkę wskazująca na istnienie pieca hypokaustycznego, bruk zamkowy oraz kilka tysięcy drobnych przedmiotów m.in. naczynia ceramiczne, skóry. 

Mi niestety nie udało się zobaczyć i sfotografować reliktów zamkowych w trakcie pierwszych wykopalisk archeologicznych, gdyż zbyt późno się o nich dowiedziałem. Dopiero po czterech latach, w sierpniu w 2019 roku zdążyłem wykonać kilka fotek przed zasypaniem kolejnych i zapewne ostatnich już stanowisk archeologicznych.

Od początku XV wieku do połowy XVI stulecia Sierpc był własnością rodu, którego korzenie wywodzą się z Gulczewa. Po śmierci Andrzeja z Gulczewa herbu Prawdzic, podkomorzego płockiego, cały rozległy majątek w postaci dóbr na ziemiach: mazowieckiej, dobrzyńskiej oraz gostynińskiej, przeszedł na własność jego dwóch synów - Feliksa i Prokopa (trzeci syn Jan prawdopodobnie zmarł przedwcześnie). Bracia na główną siedzibę obrali sobie Sierpc, przyjmując nazwisko Sieprski. Okazało się również, że obaj bracia pobudowali swoje siedziby rycerskie, co oznacza, że przybyły Nam na Mazowszu dwa zapomniane zamki. Teraz w skrócie przedstawię pierwszy z nich, natomiast drugi obiekt spróbuje opisać w oddzielnym poście. 
Omawiany przeze mnie obiekt wzniesiony został przez kasztelana sierpeckiego Prokopa Sieprskiego, na początku XVI stulecia, w miejscu wcześniejszego drewnianego dworu obronnego. W drugiej połowie XVI wieku, całe złożenie zostało rozbudowane i przekształcone w rezydeancję przez rodzinę Potulickich herbu Grzymała. Niestety kres warowni przyniosły zniszczenia podczas potopu szwedzkiego, które przyczyniły się do całkowitej rozbiórki obiektu.  

Widoczne miejsce po przeprowadzonych wykopaliskach.

Na chwilę obecną nie podejmuję się opisu wyglądu zamku, tylko zaczekam na ostateczne podsumowanie przeprowadzonych prac archeologiczno - architektonicznych.

Jest również nadzieja, że w przyszłości niewielka część pozostałości zamku zostanie wyeksponowana.

Ukryte w ziemi relikty po dawnym zamku znajdują się na ulicy Farnej 15. 

Od Płocka oddalone są o 40 km.

GRÓDEK - Relikty Zamku Krzyżackiego Prokuratorskiego (woj.kuj.- pomorskie, pow. świecki, gm.Drzycim)

Wzgórze zamkowe z widocznymi reliktami zamku głównego. Widok od północnego zachodu.

Planując kolejną wycieczkę po ruinach zamkowych, postanowiłem odwiedzić mało znaną miejscowość, jaką jest Gródek. Przeglądając w źródłach książkowych i internecie informacje dotyczące tego miejsca miałem pewien niedosyt, ze względu na ich skromną ilość, jak również praktycznie brak zdjęć tego obiektu. Tym bardziej moja ciekawość była rozbudzona. Nawet nie przypuszczałem, że przyjeżdżając zostanę pozytywnie zaskoczony.

Murowany zamek w Gródku wzniesiony został w latach 1308 - 1360, w miejscu istniejącego już wcześniej grodu pomorskiego. Miejsce budowy zamku wybrano bardzo dogodnie. Obiekt usytuowany został na wysokim, kilkunastometrowym wzniesieniu, na prawym brzegu rzeki Wdy. Był obiektem nieregularnym, dostosowanym zabudową do kształtu wzniesienia. Był założeniem dwuczłonowym, składającym się z zamku głównego i podzamcza. Zamek Główny posiadał  trzy kilkukondygnacyjne skrzydła: północne (podpiwniczone), południowe oraz wschodnie, w którym umiejscowiona była prawdopodobnie kaplica zamkowa. Natomiast w kurtynie zachodniej mieściła się kilkukondygnacyjna wieża bramna, wysunięta przed lico murów. Wjazd do zamku z przedzamcza poprzedzał most zwodzony znajdujący się nad szeroką suchą fosą. Przedzamcze otoczone było murem obronnym i znajdowało się na zachód od obiektu. Dodatkowo przy warowni funkcjonował folwark.
Zamek został zniszczony podczas wojny trzynastoletniej, a jego rozbiórka nastąpiła w XVII stuleciu.

Pozostałości zamku głównego z widocznymi reliktami wieży bramnej. Widok od zachodu.

Poniżej prezentuję plan zamku w średniowieczu (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)

1. Wieża bramna
2. Skrzydło południowe
3. Skrzydło północne
4. Skrzydło wschodnie
5. Dziedziniec

Jeszcze kilka lat temu pozostałości po zamku były mało czytelnymi reliktami. Na szczęście od dwóch lat ruiny zamku posiadają nowego właściciela, który oczyścił i uporządkował teren z zarośli, eksponując w ten sposób zachowane fragmenty dawnej warowni. Miałem również okazję spotkać się z ów właścicielem, który okazał się być wielkim miłośnikiem zabytków, a co najważniejsze przyjaznym osobom odwiedzającym to miejsce. 

Miejsce, w którym znajdował się dziedziniec zamkowy. Widok od strony wschodniej.

Pozostałości zabudowań skrzydła północnego.

Relikty skrzydła południowego.

Trzy poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości murów przedzamcza.

Obecnie z zamku najlepiej zachowanymi pozostałościami są fragmenty skrzydła północnego oraz zachodniego z zachowanymi reliktami wieży bramnej. Oprócz tego widoczne są zarysy skrzydeł południowego i wschodniego, fragmenty murów przedzamcza oraz zachowana sucha fosa.

Na zdjęciu widoczna sucha fosa, oddzielająca zamek od przedzamcza. Widok od północy.

W promieniu 40 kilometrów od Gródka, możemy zobaczyć również ruiny kilku zamków krzyżackich: w Świeciu, Grudziądzu, Nowem oraz Nowym Jasińcu.

Pozostałości zamku oddalone są od Płocka o ok. 205 km.

Bibliografia:
* Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm - "LEKSYKON ZAMKÓW W POLSCE". Wydawnictwo "ARKADY" Warszawa 2010
*Janusz Bieszk - "ZAMKI PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO W POLSCE". Wydawnictwo "BELLONA" Warszawa 2010