GRUDZIĄDZ - Relikty Zamku Krzyżackiego Komturskiego z XIII w. (woj.kuj. - pomorskie)

Widok od południowego wschodu.

Pozostałości po zamku w Grudziądzu miałem przyjemność odwiedzić dwukrotnie, w roku 2013 oraz 2016. Dzięki temu mogę porównać na zdjęciach stan zachowania reliktów, ukazujących je przed ostatecznym wyeksponowaniem i zabezpieczeniem jako trwałej ruiny dla zwiedzających. 

W 2 połowie XIII wieku, a dokładnie w latach 1260 -1299 Krzyżacy zbudowali na wysokiej skarpie zwanej dziś Zamkową, murowaną warownię będącą siedzibą komtura. Była ona jedną z większych i potężniejszych budowli krzyżackich na ziemi chełmińskiej. Po zwycięstwie pod Grunwaldem zamek przeszedł na krótko pod panowanie polskie. W roku 1466 warownia w wyniku drugiego traktatu toruńskiego przeszła z całą ziemią chełmińską pod władanie polskie, aż do roku 1772 (I rozbiór Polski) będąc siedzibą starostów polskich.
W roku 1801 zamek został rozebrany na polecenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, w celu pozyskania z rozbiórki cegły, która posłużyła do budowy Cytadeli. W 1839 roku Górę Zamkową uporządkowano, a na jej terenie założono park, w którym przetrwała jedynie studnia o głębokości ok.50 metrów oraz wieża zwana "Klimkiem", która stała się punktem widokowym. Ostatecznie "Klimka" wysadzili w marcu 1945 roku wycofujący się niemieccy żołnierze.  W latach 50 -tych ubiegłego stulecia z gruzowiska po wieży postanowiono usypać kopiec widokowy, a wokół niego został utworzony teren spacerowy. Po usunięciu kopca, który groził osuwaniem, w latach 2006 - 2007, przeprowadzono wykopaliska archeologiczne, podczas których odsłonięto fragmenty fundamentów i piwnic zamku, które postanowiono wyeksponować, oraz pozostałości po wieży i studni, które nadbudowano i zabezpieczono. W roku 2014 zostały ukończone wszystkie prace związane z zabezpieczeniem reliktów zamku w postaci trwałej ruiny. Odbudowana została również  wieża, która została udostępniona zwiedzającym 27 grudnia. Na jej szczycie obecnie znajduje się taras widokowy.

Rok 2013.

Rok 2016.

Grudziądzka warownia była zamkiem konwentualnym, trójczłonowym i nieregularnym, składającym się z zamku wysokiego i dwóch przedzamczy: górnego i dolnego.

Zamek wysoki był czteroskrzydłowy, pobudowany na planie nieregularnego czworoboku, otoczony murem obronnym. Największym w całym założeniu zamkowym było skrzydło południowe, posiadające cztery kondygnacje, w którym znajdowały się najważniejsze pomieszczenia, m.in. kapitularz, refektarz oraz kaplica. Skrzydło zachodnie wraz z północnym były najkrótsze. W zachodnim przede wszystkim znajdowało się pomieszczenie komtura oraz przejście gankiem do wieży ustępowej. Północne mieściło pomieszczenia gospodarcze, natomiast w skrzydle wschodnim znajdowało się dormitorium oraz pomieszczenia mieszkalne dla służby.

W narożniku północno-zachodnim zamku, znajdowała się cylindryczna wieża obronna, mająca 30 metrów wysokości, zwana później Klimkiem. 

Podzamcze górne znajdowało się od strony południowej, oddzielając zamek od miasta, natomiast przedzamcze dolne mieściło się od strony wschodniej, północnej oraz zachodniej.  

Na zdjęciach poniżej widzimy relikty studni i wieży zwanej "Klimek". W roku 2014 wieża została wzniesiona od podstaw, ale tylko z zewnątrz przypomina wieżę krzyżacką, gdyż wnętrze jej zostało poszerzone ze względów turystycznych. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy.

Rok 2013.

Rok 2013.

Rok 2016.

Poniżej zamieszczam plan zamku średniowiecznego (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)

1.   Przedzamcze dolne.

2.   Kanał odprowadzający ścieki.

3.   Gdanisko.

4.   Wieża "Klimek"

5.   Piwnica trapezowata.

6.   Dziedziniec.

7.   Skrzydło południowe, część wschodnia.

8.   Skrzydło południowe, część zachodnia.

9.   Dom komtura.

10. Przedbramie z bramą wjazdową.

11. Parcham.

12. Most.

13. Fosa.

14. Przedzamcze górne.

15. Kuchnia i stajnie.

16. Wozownia i stajnia.   

Dla porównania kilka zdjęć z mojego pierwszego pobytu oraz  ostatniej wizyty.

Rok 2016.

Rok 2013.

Rok 2013. Widok od zachodu.

Rok 2013. Widok od zachodu.

Rok 2016. Widok od zachodu.

Na poniższych zdjęciach widoczne są pozostałości po tzw. piwnicy trapezowatej, która stanowiła fragment zabudowy skrzydła północnego i wschodniego warowni, w których mieściły się pomieszczenia gospodarcze.

Rok 2013.

Rok 2016.

Rok 2016.

Na zdjęciu widoczny zachowany kanał odprowadzający nieczystości 

z zamku, znajdujący się w skrzydle północnym.

Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości po grudziądzkim zamku.  

Panorama Grudziądza widziana z wieży zamkowej.

W promieniu kilkunastu kilometrów od Grudziądza, w miejscowościach Pokrzywno oraz Rogóźno - Zamek, znajdują się również ruiny zamków komturskich, które polecam odwiedzić.
Relikty zamku w Grudziądzu znajdują się przy ul. Zamkowej 9.