GNIEW - Zamek Krzyżacki Komturski z XIII w.(woj.pomorskie, pow.tczewski)

Panorama miasta.

Budowę krzyżackiego zamku rozpoczęto w 1283 roku na wysokim brzegu Wisły. Do tego wybrano teren najwyżej położony, u ujścia Wierzycy do Wisły - od południa chroniły go strome zbocza pradoliny, a od północy i zachodu mury przedzamcza, poprowadzone wzdłuż naturalnych wąwozów, które później uformowano i zamieniono w fosy. Nadzór nad budową sprawował komtur Gniewu, Dietrich von Spira i trwała ona około 40 lat.

Zamek  oraz spichlerz na przedzamczu, obecnie hotel "Pałac Marysieńki".

Najpierw zbudowano wysokie mury z wieżyczkami i potężną basztę oraz budynki mieszkalne. Później podwyższono mury i wieżyczki, a dziedziniec zamknięto dwoma budynkami. Dom konwentualny miał cztery skrzydła a wzdłuż murów wybudowano ganki obronne. W południowym była kaplica i kapitularz. Skrzydło północne najpierw mieściło mieszkanie komtura i dormitoria, później zamieszkał tu wielki mistrz. Budynek zachodni zajmował refektarz, natomiast wschodni- kolejne dormitorium i szpital. W przyziemiach urządzono magazyny i kuchnię, parter zajmowały spiżarnia, kuchnia, piekarnia i więzienie. W jednym z narożników zamku stała wysoka wieża ostatniej obrony z platformą obserwacyjną. Ostatnia średniowieczna przebudowa przekształciła warownię w stałą rezydencję byłego wielkiego mistrza Michała Kuchmeistera. 

Gniew był pierwszym zamkiem krzyżackim na zachodnim brzegu Wisły a z czasem stał się jednym z najważniejszych ośrodków w całym Państwie Zakonnym. W 1463 roku warownia ostatecznie przeszła w ręce polskie i od tej pory była siedzibą starostów, ale nie zrezygnowano z jej funkcji obronnych. W 1626 roku twierdzę zajęli Szwedzi i okupowali ją przez dwa lata. Ogólnie podczas potopu szwedzkiego Gniew mocno ucierpiał, a na dodatek na początku XVIII wieku zaczęła zagrażać mu Wisła. W 1772 roku zamek zajęły wojska pruskie a wkrótce zamieniono go w magazyn. Potem częściowo rozebrano mury przedzamcza i na miejscu wieży głównej postawiono niższą. W połowie XIX wieku urządzono w zamku więzienie.

Widok od wschodu.

Widok od południowego - wschodu.

                                                                                               

Po I wojnie światowej Gniew wrócił do Polski a w warowni była siedziba starostwa, potem wojskowy magazyn amunicji a następnie po II wojnie światowej w zachowanym skrzydle stacjonowała jednostka wojskowa. Prace zabezpieczające i restauracyjne podjęto w 1968 roku i kontynuowano w latach 90. Wówczas zamek oraz funkcjonujący w nim oddział gdańskiego Muzeum Archeologicznego udostępniono do zwiedzania. Kilka lat temu, w roku 2010 gmina Gniew sprzedała Wzgórze Zamkowe grupie Polmlek – jednej z największych spółdzielni mleczarskich w Polsce. 

Wejście wschodnie do zamku.

                                                                   
                                                                                                                                                                          
          Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają dziedziniec zamkowy oraz widoczne relikty bramy z XIII w.                         

                                                                                                  

Zamek w Gniewie leży 60 km. na południe od Gdańska. Warownia znajduje się przy ul: Zamkowej 3. Poza zamkiem warto również zobaczyć w Gniewie stare miasto z gotyckim ratuszem i kościołem św. Mikołaja oraz w pobliskim Pelplinie pocysterski zespól z bazyliką katedralną.