GOLUB - DOBRZYŃ - Zamek Krzyżacki Komturski z przeł. XIII i XIV w. (woj.kuj. - pomorskie)

Widok od południowego - zachodu.

Konwentualny Zamek Krzyżacki w Golubiu, usytuowany jest na prawym brzegu Drwęcy i został zbudowany w latach 1293 - 1306 z inicjatywy Komtura Golubia Konrada von Sacka zwolennika ekspansji zakonu na ziemie polskie. W pierwszym etapie budowy zamku ok. roku 1300 postawiono mury obwodowe, a następnie przystąpiono do wnoszenia poszczególnych budynków zamku, rozpoczynając od skrzydła południowego z kaplicą i kapitularzem. W roku 1310 ukończono główną bryłę zamku.

W narożu południowo - zachodnim została pobudowana w 1330 roku wolnostojąca wieża (zdjęcie poniżej), której konstrukcja była charakterystyczna, gdyż jedynym połączeniem z zamkiem była drewniana kładka na wysokości ganków obronnych. 

Przedzamcze natomiast zostało usytuowane po stronie zachodniej. Znajdowały się tu głównie budynki gospodarcze - stajnie, stodoły i pomieszczenia dla służby. Otaczał je mur z licznymi basztami i wieżą bramną z mostem zwodzonym. Od południa i północy dostęp utrudniały strome zbocza a pozostałe strony chroniły suche fosy.  Modernizacja systemu obronnego zamku nastąpiła na początku XV wieku, gdy zakon rozpoczął przygotowania do wojny z Polską. Wówczas to, przy narożu północno - zachodnim zbudowano drugą wolnostojącą wieżę, i obie przystosowano do użycia broni palnej. 

Rekonstrukcja kolubryny dla potrzeb filmu Potop.

Podobno autorem tej koncepcji był Mikołaj Fellenstein, budowniczy m.in. pałacu wielkich mistrzów w Malborku. Okres wielkiej wojny polsko - krzyżackiej zamek przetrwał bez żadnych zniszczeń, ponieważ załoga poddała się bez walki, jednak już w roku 1411 po zawarciu Pokoju Toruńskiego, Golub ponownie znalazł się w rękach zakonu. Dopiero w 1422 roku wojska polsko - litewskie, dowodzone przez króla Jagiełłę i księcia Witolda, zdobyły warownię. Kilkudniowy ostrzał z dział, kolejne szturmy i spalenie podzamcza, wszystko to doprowadziło zamek do kompletnej ruiny. 

Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku w XIV w. wg. I.Sławińskiego oraz z uzupełnieniami J. Salma.

1. Wieża główna
2. Wieże wolnostojące
3. Dansker
4. Przedzamcze gospodarcze
5. Wieża bramna z mostem zwodzonym

Do Polski zamek jednak ostatecznie wrócił po wojnie trzynastoletniej. Przebudowany został w latach 1611 -1623 przez ówczesną starościnę Księżnę Annę Wazównę siostrę Zygmunta III Wazy w stylu renesansowym, zachowując tę formę architektoniczną do dnia dzisiejszego. 
Wtedy to nastąpiły przekształcenia wnętrz oraz zmiany dotyczące samej bryły zamku. Możliwe, że właśnie wtedy ostatecznie rozebrano wieżę główną, narożne wieżyczki oraz gotyckie szczyty.

Brama prowadząca na dziedziniec zamkowy.

Widok na krużganki

                                                                                 

                  

Mury zostały zwieńczone renesansową attyką a w narożach wzniesiono niewielkie wieżyczki a ściany zamku pokryto tynkami ozdobionymi sgrafittem, niestety nie zachowanymi. Przy przejeździe bramnym znajduje się pałacyk Anny Wazówny oraz baszta.
Za czasów Anny Wazówny, zarówno Zamek Golubski, jak i sam Golub należały do poważnych ośrodków życia umysłowego w kraju i za granicą. 
                                           

Piwnice

Sala.

                                                                      

Upadek warowni nastąpił w czasie wojen Polski ze Szwecją, lecz nadal była użytkowana.
W 1772 roku Zamek Golubski dostaje się pod zabór pruski i ponownie stopniowo popada w ruinę. Odbudowany z uporem, od 1960 roku stopniowo przywraca swą dawną formę i blask. Pragnieniem PTKK, gospodarza obiektu, jest nadanie zamkowi dawnego znaczenia i świetności z czasów Anny Wazówny. 

Obecnie w zamku mieści się muzeum, hotel, restauracja oraz sale konferencyjne. Na gotycko - renesansowym zamku odbywają się Wielkie Bale Kostiumowe, Międzynarodowe Konkursy Krasomówcze oraz Turnieje Rycerskie. 
Z zewnątrz zamek prezentuje się ładnie, choć w większości zatracił on niestety swój pierwotny gotycki wygląd. Wejście na przedzamcze, dziedziniec i zamek jest płatne.

Panorama miasta. Widok z tarasu widokowego na przedzamczu.