RYPIN - Fortyfikacje miejskie

 
 

W roku 1345 osada otrzymała od księcia łęczycko - dobrzyńskiego Władysława miejski przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Na lokalizację przyszłego miasta wybrano najwyższe wzniesienie, a dodatkowym atrybutem okazały się doskonałe warunki naturalne terenu. Od północy przepływała rzeka Rypienica, od strony zachodniej i południowo - zachodniej było jezioro. Natomiast od wschodu i północnego wschodu znajdowały się bagna. Kościół parafialny pobudowano na północnym krańcu wzgórza, a rynek zajął najwyższy punkt wzniesienia

. 

Poniżej przedstawiam plan miasta oraz fortyfikacji miejskich Opr. autor, rys. Z.Dolatowski.

                                                                   

1. Brama północna     

2. Kościół parafialny                     

3. Zachowany fragment muru                                        

4. Brama Sierpska

5. Nieistniejące baszty 

Rypin jako jedyne miasto na Ziemi Dobrzyńskiej posiadało mury miejskie. Powierzchnia miasta wynosiła zaledwie 4 ha. Mury obronne zostały wzniesione po lokacji miasta, czyli około połowy XIV wieku. Fundatorem obwarowań miejskich był książę Władysław. Budowa fortyfikacji miała również na celu wzmocnienie odzyskanych ziem od Zakonu Krzyżackiego.

 Długość murów obronnych liczyła 800 metrów. Zbudowane były z cegły na fundamencie kamiennym. Ich wysokość wynosiła zapewne ponad 5 metrów (brak dokładnych informacji), a grubość około 1,75 metra. Miasto posiadało również dwie bramy: północną oraz południową zwaną Sierpską. Umiejscowione one były u wylotów głównego traktu komunikacyjnego, który przebiegał przez miasto. W południowo - wschodniej części fortyfikacji istniały dwie prostokątne baszty oddalone od siebie i od Bramy Sierpskiej ok.30-35 metrów. Jedna z baszt do roku 1868 służyła jako więzienie. Prawdopodobne jest, że istniało więcej baszt, lecz nie ma informacji aby to potwierdzić. 

Brama Sierpska była wieżą kwadratową, posiadającą ostrołukowy przejazd, oraz była obustronnie wysunięta przed lico muru obronnego. Niestety w grudniu roku 1939 brama została rozebrana na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych. 

Widoczna brama Sierpska i poł.-wsch. odcinek murów z basztami. Rys.K.Stronczyński. Połowa XIX  w. Fot. ze zbiorów ISPAN.

Widoczna brama Sierpska od strony zewnętrznej. Fot. z roku 1911 ze zbiorów ISPAN.

Do chwili obecnej z fortyfikacji miejskich zachował się jedynie 29 metrowy fragment muru miejskiego przy kościele św. Trójcy na ulicy Jana Pawła II 11. Pozostałości murów umiejscowione są w przykościelnym parkanie od północno - wschodniej strony rzeczki Rypienicy na stromej skarpie. Jak widać na załączonych zdjęciach mur jest odchylony od pionu.

                                                                                                                                 

Do niedawna istniał jeszcze na ulicy 21 stycznia, obecnie Powstania Styczniowego fragment muru obronnego o wysokości ok.1 metra. Niestety ok. 6-7 lat wstecz, podczas budowy placu został bezpowrotnie rozebrany. W jego sąsiedztwie powstał Skwer 100- lecia Odzyskania Niepodległości.

Widoczna ulica Powstania Styczniowego oraz po lewej Skwer 100-lecia Odzyskania Niepodległości.

Bibliografia:

* Miejskie Mury Obronne. Jarosław Widawski. Wydawnictwo MON.