Zamki, pałace, dwory - wycieczki z pasją: Bodzentyn

sobota, 1 stycznia 2022

Bodzentyn - Fortyfikacje miejskie

Ze względu na swoją dogodną lokalizację pod względem obronnym, biskup krakowski Bodzanta postanowił przenieść funkcje osady z Tarczka, jako ośrodka ziem biskupich na wzgórze bodzentyńskie. Miasto założył biskup w roku 1355 i w tym samym roku zostały przyznane mu prawa miejskie. Od strony zachodniej miasto chroniła wysoka skarpa, u podnóża której płynęła rzeka Psarka. Od południowej zabezpieczały zbocza, natomiast po północnej stronie znajdowały się tereny podmokłe. Wzniesienie zamku oraz otoczenie Bodzentyna murami miejskimi w latach 1367 - 1378 przypisuje się biskupowi Florianowi z Mokrska. Miasto posiadało powierzchnię 7ha (nie licząc zamku) o długości murów obronnych około 750 metrów (nie biorąc pod uwagę strony zachodniej, która stanowiła granicę z zamkiem) zbudowanych z łamanego piaskowca z charakterystycznymi warstwami wyrównawczymi co 1,10-1,25 metra. Grubość ich liczyła od 1,5 - 1,65 metra, natomiast wysokość murów wynosiła nie mniej niż 7 metrów. Miasto posiadało dwie bramy miejskie: Krakowską od południa, oraz od strony wschodniej Opatowską, zwaną Sandomierską. Powstała jeszcze trzecia brama, nie mająca charakteru obronnego, zwana Zamkową lub Senatorską, prowadząca z zamku do miasta. Pierwotnie drewniana, następnie przekształcona w roku 1673 w murowaną. Brama Opatowska posiadała również przedbramie, pochodzące z późniejszego okresu.

Poniżej prezentuję plan miasta oraz murów miejskich. Opr. autor, rys. Z. Dolatowski.

1. Teren zamku biskupiego

2. Teren przedzamcza

3. Kościół parafialny

4. Brama Opatowska

5. Brama Krakowska

W XIX stuleciu fortyfikacje miejskie uległy częściowej rozbiórce. Na koniec lat 80 XVIII wieku istniały jeszcze wszystkie trzy bramy. Zapewne rozbiórka bram nastąpiła w pierwszej połowie XIX stulecia. Niestety do chwili obecnej przetrwała 1/3 obwodu murów miejskich, bez baszt oraz bram.

Baszta oraz mur miejski w południowej części obwodu. Widok od strony zewnętrznej. Fot. ze zbiorów IUA.

W północnej części miasta, na wysokości kościoła, przetrwał ponad 100 metrowy odcinek muru obronnego do wysokości 3 metrów. Dalej na wschód przy tzw; targowicy przetrwał 30 metrowy fragment o wysokości 2,5 metra. W północno - wschodniej części obwarowań zachował się jeszcze niewielki fragment muru, a na jego przedłużeniu ku stronie południowej znajduje się kolejny ok. 20 metrowy fragment. Idąc dalej po południowo - wschodnim obwodzie natrafimy na 40 metrowy odcinek dochodzący do wysokości 4 metrów. Przemieszczając się dalej ku zachodowi w części południowej obwarowań, zobaczymy kilka 4 metrowych fragmentów muru. Ostatnią pozostałością po fortyfikacji pozostał prawie 50 metrowy odcinek mieszczący się za ulicą Licealną, który przetrwał do wysokości ok. 7 metrów.