SZREŃSK - Relikty zamku z XVI w. (woj.mazowieckie, pow.mławski)

Od dawna intrygował mnie temat pozostałości po zamku znajdujących się w Szreńsku, lecz nigdy nie miałem sposobności na jego odwiedzenie i eksplorację. Zwłaszcza, że patrząc na rekonstrukcję dawnego obiektu, mogę stwierdzić, że był on jednym z ciekawszych zamków na Mazowszu.

W końcu się udało i odwiedziłem Szreńsk na początku kwietnia 2019 roku. Zauważyłem, że pojawiły się pozytywne zmiany, będące chociażby wynikiem usunięcia roślinności utrudniającej dostęp i widoczność na terenie zamkowym, powstały alejki oraz poddano rewitalizacji zabytkowy park otaczający dawne założenie zamkowe. Przy głównych alejkach przybyło nowych drzewek oraz zostały zamontowane stylizowane lampy oświetlające ścieżki. 
Według mnie przydałaby się jeszcze tablica informacyjna o obiekcie z krótkim rysem historycznym oraz rekonstrukcją, która pobudziłaby naszą wyobraźnię, jak wyglądał zamek w czasach swej świetności.

Relikty Domu Głównego. Widok od wschodu.

Murowany zamek w Szreńsku powstał w latach 20- tych XVI stulecia na zlecenie wojewody płockiego Feliksa Szreńskiego herbu Dołęga, w miejscu wcześniej istniejącego tu drewniano - ziemnego grodu. W posiadaniu rodziny Szreńskich zamek jak i miasto pozostał do połowy XVI wieku. Następnie w roku 1554 nowym nabywcą zostaje biskup płocki Andrzej Noskowski. W kolejnych latach obiekt jeszcze kilkukrotnie zmieniał właścicieli. Największe zniszczenia warowni miały miejsce w XVII stuleciu podczas wojen szwedzkich. Około roku 1752 zostaje podjęta częściowa odbudowa zamku przez nowego posiadacza obiektu. Kilkanaście lat później zamek trafia w posiadanie konfederatów barskich, a następnie po II zaborze Polski Szreńsk wchodzi w skład Prus, co przyczyniło się niestety do rozebrania fortyfikacji zamkowych. Wtedy też został przekształcony zamkowy budynek południowy, na klasycystyczny pałac, który funkcjonował aż do pożaru w roku 1948. Obecnie z pałacu, który kryje w sobie pozostałości zamku ostały się tylko malownicze ruiny.

Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku wg. H.Siudera, z uzupełnieniami J.Salma (źródło: Leksykon zamków w Polsce)

1. Dom zamkowy główny

2. Budynek zamkowy  

3. Wieża bramna
4. Baszty
5. Kaplica
6. Mur obwodowy
7. Dziedziniec

Poniższe zdjęcia ukazują ruiny pałacu, kryjącego w bryle do wysokości gzymsu pozostałości po dawnym domu zamkowym.

Widok od wschodu.

Widok od południa. Z lewej strony dobrze widoczna cegła zendrówka.

Widok z wnętrza ruin.

Założenie swoim kształtem przypominało owal i składało się: z dwóch budynków zamkowych, wieży bramnej, czterech cylindrycznych baszt, kaplicy oraz murów obwodowych. Główny dom zamkowy umiejscowiony był w kurtynie północnej, natomiast drugi budynek znajdował się naprzeciw, po stronie południowej. Wjazdu do zamku przez drewniany i zwodzony most, strzegła wysunięta przed lico murów wieża, mieszcząca się w kurtynie zachodniej. Natomiast po stronie wschodniej, na osi z przejazdem bramnym znajdowała się kaplica zamkowa. 

Poniższe dwa zdjęcia przedstawiają zachowane pozostałości po wieży bramnej.

Widok od zachodu

Do chwili obecnej z dawnych zabudowań folwarcznych przetrwały jeszcze widoczne ruiny spichlerza pochodzącego z XIX stulecia, wzniesionego tuż przy reliktach Domu Zamkowego oraz pozostałości wozowni, powstałej prawdopodobnie w latach 20- tych XX wieku.

Pozostałości wozowni

Relikty zamku znajdują się w odległości ok.73km od Płocka.

Bibliografia:
* Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm - "LEKSYKON ZAMKÓW W POLSCE". Wydawnictwo "ARKADY" Warszawa 2010
*Agnieszka i Robert Sypkowie -"Zamki i warownie ziemi mazowieckiej". Agencja Wydawnicza" EGROS" Warszawa 2009