LUBAWA - Relikty Zamku Biskupów Chełmińskich z XIV w. (woj. warmińsko - mazurskie)

Widoczne wschodnie skrzydło międzymurza.

Ostatnimi ruinami, które odwiedziłem podczas wycieczki , były pozostałości zamku biskupów chełmińskich w Lubawie. Niestety z zamku nie zostało już wiele, jedynie odrestaurowane mury oporowe parchamu, zrekonstruowany granitowy portal bramy wjazdowej, fragmenty przyziemi oraz odkopane piwnice. Pozostałości warowni możemy oglądać jedynie z zewnątrz, spacerując wokół murów  zamku, utworzonymi nowymi ścieżkami.  Podczas mojej wizyty na terenie zamku trwały badania archeologiczne, mające na celu odsłonięcie wschodniego oraz południowego skrzydła piwnic warowni, które w przyszłości prawdopodobnie mogą posłużyć jako pomieszczenia muzealne.

Budowę murowanego zamku na niewielkim wzniesieniu zaczęto w roku 1301, za rządów biskupa Henryka Schenka. Pierwotnie obiekt posiadał tylko jedno kilkukondygnacyjne skrzydło. Dopiero w latach 1363 - 85 oraz 1402 -16 został poddany rozbudowie, w wyniku czego powstała warownia przypominająca swoim wyglądem typowy zamek konwentualny. W ten sposób powstał obiekt czteroskrzydłowy, kilkukondygnacyjny z dziedzińcem obwiedzionym krużgankami oraz bramą wjazdową usytuowaną od strony zachodniej. Warownia posiadała w trzech narożach obronne, czworoboczne wieżyczki, które były wysunięte poza lico murów, natomiast w narożu północno - zachodnim znajdowała się wieża główna (bergfried). Zamek posiadał również szeroki parcham, w którego narożach znajdowały się czworoboczne wieże.

Widoczne wschodnie skrzydło międzymurza z widocznymi bastejami.

Widoczna basteja w południowo wschodnim narożniku.

Po bitwie grunwaldzkiej zamek został przejęty zaledwie na pół roku przez wojska polskie, gdyż już w roku 1411 po podpisaniu I pokoju toruńskiego powrócił pod panowanie zakonu. W roku 1466, po II pokoju toruńskim, zamek oraz miasto wraz z ziemią chełmińską przeszły pod władanie polskie. 

Poważnym zniszczeniom zamek uległ dopiero w roku 1533, z powodu pożaru oraz podczas wojen ze Szwecją. W pierwszej połowie XVII wieku a dokładnie w latach 1628 - 37, warownia została przebudowana na wczesnobarokową rezydencję. Wieża główna została podwyższona do wysokości 60 metrów i uzyskała dookoła taras widokowy. Zostały tez pobudowane w narożach muru oporowego od strony wschodniej duże basteje obronne, w tym jedna kolista wyposażona w otwory strzelnicze. 

Widoczna kolista basteja. Widok od północnego wschodu.

Basteja. Widok od środka.

Poniżej przedstawiam próby rekonstrukcji zamku wg. L.Kajzera (źródło: tablica informacyjna przy zamku) 

Próba rekonstrukcji gotyckiej bryły zamku.

Próba rekonstrukcji renesansowo - barokowej bryły zamku.

1. Wjazd do zamku. Skrzydło zachodnie
2. Skrzydło południowe
3. Dziedziniec
4. Wieża gówna
5. Czworoboczne wieżyczki
6. Kolista basteja
7. Międzymurze
8. Taras w miejscu dawnej wieżyczki

Niestety świetność zamku nie trwała długo. W roku 1772 rezydencja i całe miasto zostały przejęte przez władze pruskie. Włodarzem wtedy został Jan Karol Hohenzollern, który nie troszcząc się o rezydencję, w roku 1787 zezwolił na rozbiórkę poszczególnych skrzydeł zamku. Niestety kolejne zniszczenia w postaci wojen oraz pożaru, doprowadziły zamek do ruiny, co skutkowało w późniejszym czasie jego ostateczną rozbiórką, która nastąpiła w roku 1826.

Południowe skrzydło międzymurza oraz widoczny niewielki taras pobudowany na postawie płd.- zach.wieżyczki.

Granitowy portal wjazdowy.

Trzy poniższe zdjęcia prezentują odkopane piwnice w południowym skrzydle zamku.

Widok od zachodu.

Widok od wschodu.

Widok od wschodu.

Natomiast dwa poniższe zdjęcia ukazują piwnice w skrzydle wschodnim zamku.

Widok od południa.

Widok od wschodu.

Na zdjęciach widoczne pozostałości wieżyczki zamkowej w narożniku południowo - wschodnim.

Relikty Zamku Biskupów Chełmińskich znajdują się przy ul. Kupnera.
W promieniu zaledwie kilkunastu kilometrów od Lubawy, polecam również odwiedzić ruiny Zamku Kapituły Pomezańskiej w Szymbarku oraz ruiny Zamku Kapituły Chełmińskiej w Kurzętniku.
Od Płocka ruiny oddalone są o ok.125 km.