KURZĘTNIK - Ruiny Zamku Kapituły Chełmińskiej z XIV w.(woj.warmińsko - mazurskie, pow.nowomiejski)

Widok ruin od północy z widocznymi reliktami bramy wejściowej.

Kolejne ruiny zamkowe, które obrałem sobie za cel wycieczki to pozostałości zamku kapituły chełmińskiej z XIV wieku, znajdujące się na szczycie wzgórza nad doliną Drwęcy, skąd roztacza się piękny widok na panoramę Kurzętnika oraz okolicę. Murowana warownia, dogodnie umiejscowiona, pełniła kontrolę nad przeprawami przez rzekę Drwęcę.

Zamek wyróżniał się od innych, gdyż podstawowym materiałem, którego użyto do budowy warowni był kamień eratyczny (podobnie jak w Papowie Biskupim).

Obecnie z zamku zachowały się fragmenty murów obwodowych, pozostałości wieży mieszkalnej oraz murów okalających podzamcze a także relikty dwóch wież.

Widoczne ruiny Domu Głównego zamku oraz fragment muru obronnego od strony zachodniej.

Widoczne pozostałości po bramie wejściowej do zamku.

Widok od strony przedzamcza.

Widok z wewnątrz ruin zamku. 

                                                                                                                                                                                                                                                

Warownia była obiektem trójczłonowym, składającym się z zamku właściwego, przedzamcza oraz mieszkalnej wieży.
Zamek właściwy (Dom Główny) znajdujący się w części południowej całego założenia, posiadał niewielki dziedziniec, który na przełomie XIV/ XV wieku został usunięty a w jego miejsce pobudowany został duży dom mieszkalny. Wtedy to również warownia zyskała mury obronne, okalające zamek z trzech stron.
Przedzamcze miało kształt trapezu o długości około 60 metrów i posiadało w odcinkach murów obwodowych dwie wieże obronne, od wschodu kwadratową, a od zachodu prostokątną.
Przy północnej krawędzi wzgórza zamkowego, znajdowała się prostokątna, wielokondygnacyjna, mieszkalna wieża o charakterze obronnym, wzmocniona czterema przyporami. Na parterze owej wieży znajdowała się kaplica zamkowa p.w. św.Krzyża.

Zdjęcia przedstawiają fragment skrzydła zachodniego zamku, widziane z wewnątrz zamku.

Poniżej zamieszczam plan zamku w średniowieczu (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)

                                  1.  Zamek właściwy (Dom Główny).

2.  Przedzamcze.

                           3.  Wieża obronna prostokątna.

                           4.  Wieża obronna kwadratowa.

         5.  Wieża mieszkalna.

Na poniższych trzech zdjęciach widoczne jest miejsce, w którym znajdowała się wieża kwadratowa na podzamczu. 

Widok od południa.

Natomiast zdjęcie poniższe przedstawia miejsce, w którym mieściła się wieża prostokątna.

Poniższe trzy zdjęcia przedstawiają pozostałości wieży mieszkalnej wraz z zachowanymi przyporami, w miejscu której znajduje się obecnie wieża przekaźnikowa.

                             Niewiele brakowało, aby to pod Kurzętnikiem, a nie pod Grunwaldem rozegrała się największa w dziejach bitwa polsko - krzyżacka. Kiedy król Władysław Jagiełło wyruszył z Mazowsza na Malbork, wielki mistrz Zakonu Ulryk von Jungingen przerzucił wszystkie siły pod Kurzętnik, a brody na rzece Drwęcy nakazał wzmocnić i uzbroić ostrokołami. Kiedy polskie podjazdy zwiadowcze odkryły jednak zasadzkę, król Jagiełło zmienił dotychczasowe plany, postanawiając zawrócić wojska i skierować się w stronę Działdowa. W ten sposób Jagiełło uniknął (prawdopodobnie przegranej) bitwy w trakcie przeprawy przez Drwęcę.

Mur obwodowy w skrzydle zachodnim.

Fragment muru obwodowego w skrzydle wschodnim.

Po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem, warownia przeszła w ręce polskie, lecz już w roku 1411, po pierwszym pokoju toruńskim ponownie wróciła we władanie zakonu.

W późniejszych latach zamek był niszczony, raz przez wojska polskie, raz przez samych Krzyżaków. W roku 1466, po drugim pokoju toruńskim, warownia znalazła się w granicach polski. W połowie XVII wieku zamek został zniszczony i spalony podczas "potopu szwedzkiego", co było przyczyną późniejszego popadania obiektu w coraz większą ruinę. Dodatkowo gdy Polska była pod zaborem, ruiny zamkowe stanowiły doskonałe miejsce pozyskiwania budulca przez okolicznych mieszkańców. Pierwsze prace mające zabezpieczenie ruin nastąpiły dopiero w latach 60- tych ubiegłego stulecia.

Widok ruin od południa.

Poniższe zdjęcia przedstawiają obecny mostek nad dawną suchą fosą, łączący pozostałą część wzgórza z zamkiem. Po prawej stronie widoczny jest amfiteatr z punktem widokowym.

Widok od strony ruin.

Widok od południa.

Będąc na wzgórzu zamkowym, dodatkową atrakcją jest możliwość podziwiania pięknej panoramy, położonego w dolinie Kurzętnika, oraz widoczne w oddali miasteczko Nowe Miasto Lubawskie. U podnóża zamku warto również odwiedzić XIV wieczny kościół p.w. św.Marii Magdaleny, w którym to znajduje się obraz Matki Boskiej, pochodzący z kaplicy zamkowej.
Ruiny zamku znajdują się na szczycie wzgórza, przy ulicy Jagiełły, która prowadzi od drogi krajowej nr.15 do centrum Kurzętnika.