RAWA MAZOWIECKA - Pozostałości Zamku Książąt Mazowieckich z XIV w.(woj.łódzkie, pow.rawski)

Ruiny zamku widoczne od strony wschodniej.

Zamek został wzniesiony w II połowie XIV wieku jako najbardziej wysunięta na południowy - zachód warownia Mazowsza. Usytuowany w bagnistych widłach rzek Rawki i Rylki, znajdował się na ważnym szlaku handlowym z Pomorza na Ruś. Pełnił rolę drugiej obok Płocka, a okresowo również samodzielnej rezydencji książąt mazowieckich: Siemowita III, IV, V oraz Władysława I i II. Po wcieleniu Mazowsza do Korony, zamek stał się siedzibą starosty królewskiego i ośrodkiem administracji lokalnej. 

Widok od zachodu.

W czasie pożaru w roku 1507 zostaje spalony, ale już w pierwszej ćwierci XVI wieku zostaje odbudowany. W obliczu rozwoju sztuki wojennej zamek utracił znaczenie warowni trudnej do zdobycia i stał się miejscem odosobnienia dla znamienitszych więźniów. Między innymi więziono w Rawie Krzysztofa Meklemburskiego- arcybiskupa Rygi, Karola Gyllenhiema - syna króla Szwecji Karola IX, Jakuba Pontusa de la Gardie - wodza szwedzkiego, Iwana Podkowę - samozwańczego hospodara mołdawskiego. Za sprawą króla Zygmunta Augusta od 1563 roku na zamku składany był i przechowywany podatek kwarciany, odbierany ze starostw i królewszczyzn a przeznaczony na wojsko koronne.

Widoczny wykusz na wieży.

Niestety od XVII wieku zamek chylił się ku ruinie, którego zniszczenie zapoczątkowały wojska szwedzkie. Częściowa odbudowa w latach 1766 - 1789 przez starostę rawskiego Franciszka Lanckorońskiego nie powstrzymała procesu upadku. Celowe jego zniszczenie, zapoczątkowane w 1794 roku w czasie wojny polsko - rosyjskiej, kontynuowali Prusacy władający miastem w latach 1795 - 1806. Jedynie pozostawiona w całości wieża uległa zniszczeniu dopiero w skutek uderzenia pioruna w 1859 roku. Po II wojnie światowej rozpoczęto prace konserwatorskie.

Poniżej zamieszczam plan zamku.

1. Wieża bramna
2. Budynek południowo - wschodni
3. Wieża ośmioboczna
4. Dziedziniec zamkowy
5. Pałac mieszkalno - reprezentacyjny
                                           
                  

Widoczne fundamenty wieży bramnej.

Relikty zabudowań budynku mieszkalno - reprezentacyjnego.

W latach 1954 -1958 zrekonstruowano ośmioboczną basztę, fragment murów kurtynowych oraz odsłonięto zarys fundamentów. Zamek w Rawie jest w Polsce jednym z przykładów typu regularnego z narożną wieżą. Niemal kwadratowe założenie (66 m -64 m) składało się z obwodu warownego, dziedzińca i nieobronnych zabudowań mieszkalnych. Wielka ośmioboczna wieża była włączona w obwód obronny założenia i wysunięta częściowo poza obręb murów, oprócz obrony wjazdu służyła za mieszkanie i więzienie. Wejście do niej prowadziło bezpośrednio z korony murów obwodowych dochodzących do wysokości 10 metrów. 

Zachodni odcinek zachowanego muru z gankiem dla straży.

Bramę chroniło przedbramię - wysunięty na zewnątrz czworoboczny budynek bramny oraz most zwodzony. Przeciwległą wjazdowi stronę dziedzińca zajmował długi okazały pałac mieszkalno - reprezentacyjny, wzorowany na budynkach warowni zakonnych i biskupich zakonu krzyżackiego. Pomieszczenia były dostępne prawdopodobnie z drewnianego ganku biegnącego wzdłuż elewacji.
                                           
 

Makieta zamku.

Ekspozycje wewnątrz wieży.

                                                                              

 

Niestety do chwili obecnej z zamku pozostał tylko pełny obwód murów, zrekonstruowana ośmioboczna wieża z wykuszem oraz zachodni fragment muru, którego górne partie posiadają ganek dla straży, kryty daszkiem. 

Będąc na zamku w 2009 roku w wieży znajdowała się niewielka ekspozycja poświęcona historii miasta i warowni. Wstęp na teren ruin jest całoroczny i bezpłatny, jedynie wejście do wieży za odpłatnością.