BĘDZIN - Zamek Królewski z XIV w. (woj.śląskie)

Widok od południowego - zachodu.

Zamek w Będzinie jest najdalej wysuniętą na zachód twierdzą na szlaku Orlich Gniazd. Już prawdopodobnie w XIII wieku wzniesiono tu pierwszy murowany element - okrągły stołp.

Murowany zamek, stojący na Wzgórzu Zamkowym na lewym brzegu Czarnej Przemszy, został zbudowany na miejscu wczesnośredniowiecznego gródka, zniszczonego w czasie najazdu tatarskiego w 1241 roku.

Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku z XIV wieku.

Przekształcenie drewnianego dworu w murowaną warownię , której mury obronne łączyły się prawdopodobnie z miejskimi fortyfikacjami nastąpiło przypuszczalnie w pierwszej połowie XIV stulecia z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. Zamek był wówczas ważnym ogniwem systemu obronnego zachodniej granicy Polski przed najazdami od strony Śląska i Czech oraz czuwał nad bezpieczeństwem dróg handlowych. W połowie XIV wieku stanęła czworoboczna wieża, a wkrótce cały zespół otoczono podwójnym pierścieniem murów. Wjazd na zamek wiódł przez ufortyfikowaną bramę i Zamek Dolny, a wokół wykopano głęboką fosę.

Pozostałości murów obronnych po stronie zachodniej.

Po roku 1506 będzińska warownia przestała być domeną królewską. Kres świetności zamku przyniósł XVII wiek, gdy zniszczyły ją najpierw pożar w 1616 roku, a później wojska szwedzkie w 1655 roku. Zamek odbudowano w stylu gotyckim ale wnętrzom nadano już charakter rezydencji. Mimo przeznaczenia na siedzibę starosty, nie odzyskał już dawnego znaczenia, chociaż w 1683 roku gościł zdążającego pod Wiedeń króla Jana III Sobieskiego. Po rozbiorach Polski zamek opustoszał. Ponowne zainteresowanie wzbudził na początku XIX wieku, kiedy to Bank Polski chciał ulokować w nim Szkołę Akademiczno - Górniczą i w roku 1834 powierzył odbudowę twierdzy  włoskiemu  architektowi  Franciszkowi  Marii Lanci. Do gotyckiej bryły dodano elementy pseudogotyckiej architektury romantycznej oraz obniżono i ozdobiono krenelażem basztę. Niestety po odbudowie upadł pomysł przeznaczenia  zamku na szkołę. Przez kilka lat był tu dom modlitwy a następnie szpital. Potem warownię ponownie opuszczono.

Widok od południa.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mieszkańcy Będzina założyli w 1928 roku Towarzystwo Opieki Nad Górą Zamkową z zamiarem odbudowania warowni. Po II wojnie światowej ponownie podjęto próby naprawy średniowiecznych umocnień, co udało się dopiero w latach 1952 -1956, które poprzedziły badania archeologiczne. Zamkowi nadano wówczas obecny wygląd i umieszczono w nim muzeum.

Gablota z militariami.

Imponującą budowlę z cylindryczną wieżą obronną i wieżą mieszkalną, otoczoną podwójnymi murami, suchą fosą i rozległym parkiem, zajmuje dzisiaj Muzeum Zagłębia z bogatą kolekcją broni białej i palnej oraz ciekawymi eksponatami dotyczącymi historii regionu. 

Główne wejście.

                                                 Poniższe zdjęcia przedstawiają międzymurze zamkowe.

                                                                                                                 

                                                                                       

                       

Okna neoromańskie w skrzydle południowym.

Mimo pseudogotyckich elementów architektury, zamek w Będzinie spodobał mi się, ze względu na swój specyficzny surowy wygląd, oraz że jest jednym z nielicznych obiektów w okolicy, które zachowały się w tak dobrym stanie. Ponadto na cylindrycznej wieży mieści się punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę Górnego Śląska.

Wstęp na wieżę i do Muzeum Zagłębia jest płatny. 
Zamek znajduje się w centrum miasta przy ulicy Zamkowej 1.