MOKRSKO GÓRNE - Ruiny zamku rycerskiego z XIV w.(woj.świętokrzyskie, pow.jędrzejowski, gm.Sobków)

Murowany zamek w Mokrsku położony był na sztucznym wzniesieniu otoczonym fosą, wśród podmokłych łąk w zakolu rzeki Nidy. Powstał przed rokiem 1385 z inicjatywy synów Piotra, dziedzica okolicznych ziem herbu Jelita - biskupa Floriana lub kasztelana radomskiego Klemensa. Ród mieszkał w warowni do roku 1509, później obiekt wielokrotnie zmieniał właścicieli. W roku 1531 nabyła go królowa Bona, w której imieniu renesansową przebudowę przeprowadził marszałek koronny i wojewoda krakowski Piotr Kmita. Dziewięć lat później nowymi właścicielami zamku zostali Sancygniowscy, a po nich Giebułtowscy, Chełmscy, Ksiąscy, Dembińscy i Stoińscy. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamek został opuszczony i szybko popadł w ruinę. 

Zamek został pobudowany z kamienia i założony na planie prostokąta. Do warowni prowadziła wieża bramna usytuowana w południowej części budowli, wysunięta przed lico murów, niestety nie zachowana do dzisiaj. Do chwili obecnej zachowały się resztki murów zewnętrznych a w niektórych miejscach ze szkarpami. W części zachodniej zachowały się pozostałości pomieszczeń w przyziemiu a od strony dziedzińca znajdują się relikty arkad filarowych.
Zamieszczona poniżej rekonstrukcja zamku w Mokrsku Górnym przedstawia warownię w jej pierwotnym, szestnastowiecznym kształcie. Prawdopodobnie tak wyglądało założenie, zanim następcy Piotra Kmity rozbudowali południowe skrzydło zamku. Najbardziej charakterystyczny element stanowi wysoka, kilkunastometrowa wieża bramna. U podstawy była czworoboczna, natomiast jej górna część miała zwieńczenie ośmioboczne. Dopiero w późniejszych latach po obu stronach wieży dobudowano nowe pomieszczenia mieszkalne, które zatarły nieco jej obronny charakter. Budynek mieszkalny, usytuowany w zachodniej części dziedzińca, miał co najmniej trzy kondygnacje i wraz z zadaszeniem mógł być niewiele niższy od wieży. Prawdopodobnie do zamku prowadził most zwodzony przerzucony nad niewielką, a silnie nawodnioną fosą.


Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku wg. A. Miłobędzkiego (źródło - Leksykon Zamków w Polsce)

Mokrsko Górne leży ok.30 km. na południowy zachód od Kielc. Jadąc od Jędrzejowa w stronę Chęcin w miejscowości Mnichów na skrzyżowaniu należy skręcić w prawą stronę, jadąc jeszcze kilka kilometrów dotrzemy do celu. Zamek znajduje się w głębi wsi, wśród łąk, ale jest na szczęście widoczny z daleka. Obecnie jest własnością prywatną i prowadzone są prace remontowo - zabezbieczające, dlatego ruiny w chwili obecnej możemy oglądać jedynie z zewnątrz, ale ... można podejść pod same ruiny. Niestety mi się to nie udało, gdyż w tym czasie łąki okalające zamek były bardzo podmokłe. 
Zaledwie ok. 3 km. od Mokrska w pobliskim Sobkowie znajduje się fortalicjum z ruinami pałacu, które szczerze polecam odwiedzić.