BRODNICA - Zamek Krzyżacki Komturski z XIV w.(woj.kuj. - pomorskie)

Widok od południowego - zachodu.

Budowę zamku w Brodnicy rozpoczęto prawdopodobnie na początku XIV wieku a zakończono w 1415 roku, dostosowując ją już do walk z użyciem broni palnej. Budowa potężnego zamku, obok jednej z najważniejszych przepraw przez Drwęcę, podkreślała znaczenie Brodnicy, jako warowni zabezpieczającej granice państwa krzyżackiego. Pierwszym komturem warowni w Brodnicy był Fryderyk von Spangenberg.

Po przegranej przez Krzyżaków bitwie pod Grunwaldem zamek i miasto poddały się wojskom polskim, jednak w 1411 roku ponownie wróciły pod władzę zakonu. W 1454 roku miasto wraz z zamkiem zajęły oddziały Związku Pruskiego, ale dwa lata później papież w bulli papieskiej nakazywał zwrot tych ziem Krzyżakom. Ostatecznie tereny te wróciły pod panowanie polskie po pokoju toruńskim w 1466 roku.

Widok zza Drwęcy.

Poniżej zamieszczam rekonstrukcję zamku wg. J. Salma (źródło: Leksykon zamków w Polsce)

Pierwszym starostą królewskim został Wincenty ze Skępego. W latach 1485 - 1604 ziemia brodnicka należała do Działyńskich, potem starostwo golubskie i brodnickie otrzymała Anna Wazówna, siostra Zygmunta III Wazy. Za jej panowania nastąpił dynamiczny rozwój Brodnicy i okolicznych terenów. Po śmierci Anny Wazówny na brodnickim zamku w 1625 roku nastąpił okres kolejnych konfliktów wyznaniowych niszczących gospodarkę a dodatkowo stan ten pogłębiały jeszcze epidemie i wojny. Po pierwszym rozbiorze Polski Brodnica trafiła pod panowanie pruskie, którzy to w roku 1785  zdecydowali o rozebraniu zamku i murów obronnych miasta. Dopiero w 1842 roku król Fryderyk Wilhelm IV zmienił te decyzję, ale z dawnego wspaniałego  umocnienia niewiele udało się już uratować. Zachowała się tylko wysoka wieża, fundamenty oraz piwnice, odkryte w 1940 roku. Prace konserwatorskie prowadzone były również po II wojnie światowej, w latach 1953 -57 oraz 1970 -76. Po ich zakończeniu piwnice przeznaczono na sale muzealne, a całe założenie otwarto dla ruchu turystycznego.

         Poniższe trzy zdjęcia przedstawiają dziedziniec oraz odkryte piwnice w skrzydle zachodnim zamku.

Fragment dziedzińca.

Arsenał na dziedzińcu.

                                                                       

Piwnice.

                                                                

Wejście do wieży.

Skrzydło wschodnie.

Gdy ceglaną, zamkową wieżę odnowiono, prawie na jej szczycie na wysokości ok.50 metrów urządzono punkt widokowy, z którego roztaczają się piękne widoki na miasto i okolicę. 

        

Pałac Anny Wazówny na przedzamczu wschodnim.

Widok na stare miasto.

Przedzamcze wschodnie.

Widok na południowo - zachodnie skrzydło

W latach 70-tych XX wieku odrestaurowano cześć piwnic, w których mieszczą się sale wystawowe Muzeum w Brodnicy.

                                                               
                                                                   

             

                                                    Makieta zamku brodnickiego w czasach jego świetności.

Po pożarze miasta i zamku w latach 1550-1584, na przedzamczu od strony wschodniej, w miejscu pokrzyżackich zabudowań gospodarczych, starosta brodnicki Rafał Działyński pobudował pałac. W roku 1605 pałac przebudowano w stylu renesansowym na rezydencję dla starościny Anny Wazówny, siostry króla polskiego Zygmunta III Wazy.

Pomnik Anny Wazówny przed pałacem.

Do pierwszego rozbioru Polski był siedzibą starostów brodnickich. Kolorowe posadzki z glazurowanej cegły, kosztowne kaflowe piece stanowiły o bogactwie wnętrza. W dwudziestoleciu międzywojennym w pałacu mieściło się gimnazjum handlowe, szkoła powszechna, szkoła muzyczna i inne placówki oświatowe. Podpalony przez żołnierzy radzieckich doszczętnie spłonął w styczniu 1945 roku. Został odbudowany na przełomie lat 1960 - 1970, ale niestety już bez cech stylowych. Obecnie pałac to siedziba Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej oraz Informacji Turystycznej. Znajduje się w nim również Sala Ślubów.

Wieża zamku brodnickiego obecnie jest najwyższym obiektem gotyckim na wschód od Wisły i jednym z ciekawszych punktów widokowych. Według mnie ruiny zamku jak również całe miasteczko jest klimatyczne i warte odwiedzenia, polecam. 

Brodnica leży 65 km. na północny wschód od Torunia, na skrzyżowaniu dróg nr. 15, 544 oraz 560. Ruiny zamku znajdują się w centrum miasta, przy ul: Zamkowej 1. Wstęp na teren warowni jest płatny.