ŚWIĘTY KRZYŻ - Opactwo Benedyktyńskie z XII w. (woj.świętokrzyskie, pow. kielecki, gm.Bieliny)

Kościół i klasztor na Świętym Krzyżu.

Święty Krzyż jest miejscem kultu religijnego związanym z przechowywanymi w klasztorze relikwiami Drzewa Krzyża Świętego. Według legendy, relikwie zostały przywiezione do Polski przez węgierskiego królewicza Emeryka, który otrzymał je od ojca, aby miały one go strzec w podróży. Królewicz będąc w gościnie na dworze Bolesława Chrobrego, wybrał się na polowanie. Wtedy ukazał mu się duży jeleń, za którym zaczął podążać, jednocześnie oddalając się od swojego orszaku. W chwili, gdy królewicz miał zabić jelenia, zauważył między rogami świecący blaskiem podwójny krzyż benedyktyński. Wtedy księciu ukazał się anioł, który wskazał mu drogę do budowanego właśnie klasztoru i nakazał tam złożyć relikwie Świętego Krzyża. Od tego momentu do klasztoru zaczęły przybywać wycieczki. Od relikwii Krzyża Świętego, klasztor a następnie Łysiec i całe góry zaczęto określać świętokrzyskimi. Relikwie Świętego Krzyża przechowywane są obecnie we współczesnym tabernakulum umieszczonym w marmurowym XVII wiecznym ołtarzu.

Popiersie św. Emeryka oraz tablice pamiątkowe (także w języku węgierskim).

Święty Krzyż jest drugim pod względem wysokości szczytem Gór Świętokrzyskich, określanym również mianem Łysej Góry oraz Łyścem. W czasach pogańskich był on miejscem obrzędów religijnych, po których zachowały się kultowe wały kamienne o długości ok. 1,5 km.
pochodzące z VIII - X wieku.

Elewacja wschodnia kościoła.

Widoczna brama wschodnia pochodząca z XVII w. oraz dzwonnica z XVI w.

Brama wejściowa wschodnia.

Pierwszy klasztor na Łysej Górze zbudowany został za panowania Bolesława Chrobrego prawdopodobnie w 1006 roku. Obecnie historycy skłonni są przesunąć tę datę prawie o wiek, do roku 1103, do czasów Bolesława Krzywoustego, który wzniósł tu jednonawowy romański kościółek. Z tego okresu zachowały się fragmenty muru w północnej ścianie obecnej świątyni.  Zachowało się także ościeże okienne, umieszczone na wysokości około 6 m od poziomu posadzki. Klasztor był wielokrotnie palony i rabowany przez Tatarów i Litwinów, przez co brak jest obszernej wiedzy na temat początków klasztoru.
Obecny kościół klasztorny został wybudowany w latach 1781 - 1806 i utrzymany jest w stylu barokowo - klasycystycznym.
W ołtarzu głównym znajduje się siedem obrazów autorstwa Franciszka Smuglewicza, malarza na dworze króla polskiego Augusta Poniatowskiego, wykonanych około roku 1806 i nawiązujących do historii benedyktyńskiego zakonu. Opactwo benedyktyńskie skasowane zostało w 1818 roku.  Od roku 1884, aż do II wojny światowej znajdowało się tu ciężkie więzienie, natomiast w czasie trwania wojny obóz dla jeńców rosyjskich.
Na terenie klasztoru można także zwiedzić muzeum misyjne Misjonarzy Oblatów, gdzie zgromadzone są eksponaty z misji zagranicznych, natomiast w zachodnim skrzydle klasztoru znajduje się Muzeum Przyrodniczo - Leśne Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

W drodze do kościoła i klasztoru.

Zdjęcia wykonałem w sierpniu 2014 roku, kiedy trwała jeszcze budowa wieży kościelnej, która została zburzona przez wojska austriackie 13 października 1914 roku.

Krużganki zostały ufundowane w XV wieku przez Kazimierza Jagiellończyka oraz Zbigniewa Oleśnickiego. Na zwornikach widoczne są herby dobrodziejów klasztoru. Na ścianach zostały odsłonięte fragmenty dawnych murów romańskich oraz gotyckich. Z okresu romańskiego zachował się niestety tylko fragment ściany północnej od strony krużganka o długości ok. 18 m.

Krużganki.

Panorama Świętego Krzyża.

Widok z platformy widokowej, która znajduje się przy drodze prowadzącej na szczyt wzgórza. Możemy z niej podziwiać skalne rumowiska - gołoborza oraz okolicę.

Sanktuarium na Świętym Krzyżu znajduje się ok. 30 km.na wschód od Kielc.