czwartek, 30 marca 2017

SZYMBARK - Zamek Kapituły Pomezańskiej z XIV w. (woj.warmińsko - mazurskie, pow.iławski)



Widok od południowego wschodu.


Zamek Kapituły Pomezańskiej powstał w XIV wieku i był siedzibą prepozyta, czyli proboszcza katedralnego i administratora kościelnych dóbr. Inicjatorem budowy był proboszcz kapituły pomezańskiej Henryk ze Skarlina.
Warownia w Szymbarku, zaraz po twierdzy malborskiej była największym zamkiem w państwie krzyżackim. 


Widoczna elewacja wschodnia wraz z budynkiem bramnym i wieżą główną.

Obiekt powstawał w kilku etapach. Najpierw powstały mury z wieżami i basztami, budynek bramny, częściowo wieża główna i podpiwniczony budynek mieszkalny. Podczas kolejnej rozbudowy podwyższono mury, nadbudowano baszty i wieże, rozbudowano przedbramie, dokończono budowę wieży głównej. Powstało wschodnie skrzydło mieszkalne oraz częściowo zachodnie i budynki gospodarcze. Potem ukończono budynki mieszkalne z komnatami prepozyta, kaplicą i refektarzem oraz dokończono skrzydło zachodnie.


Fasada wschodnia zamku z bramą wjazdową.

Brama wjazdowa z widocznym herbem rodu von Polentz.

Widok z mostu.


Warownia poważnie ucierpiała podczas wojny trzynastoletniej, jednak szybko ją odbudowano. Podwyższono mury i baszty, wyremontowano budynki mieszkalne. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego Szymbark znalazł się w Prusach Książęcych a zamek został własnością księcia Albrechta Hohenzollerna. W XVI wieku właścicielem zamku zostaje ród von Polentz. Za ich panowania zostaje przeprowadzona renesansowa przebudowa zamku. Rozbudowano skrzydło wschodnie i zachodnie, nadbudowano budynek bramny. Na początku XVIII wieku siedzibie nadano wygląd barokowy przez kolejnych właścicieli, rodzinę von Finckenstein. Kolejne zmiany miały miejsce w XIX wieku, kiedy dokonano regotyzacji obiektu, urządzono reprezentacyjne apartamenty, a wokół zamku założono piękny park.


Widoczne skrzydło południowe zamku.

Jak możemy zauważyć, warownia w Szymbarku nie była typowym założeniem zamkowym w państwie krzyżackim, ze względu na swój układ przestrzenny. Charakteryzują ją m.in. wysokie i potężne mury okalające prostokątny dziedziniec, który znajduje się o ponad 9 metrów wyżej od przyziemia murów zamkowych. Dodatkowym atutem, który wzmacniał bezpieczeństwo i obronność zamku była duża liczba wież i baszt - 10, przy czym dwóch baszt w kurtynie zachodniej nie ukończono. Zachowały się jedynie, widoczne ich kamienne cokoły.



 Poniżej zamieszczam plan zamku w Szymbarku (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)


1. Budynek bramny                
2. Wieża Główna z kaplicą.
3. Dom zamkowy.
4. Kuchnia.
5. Stajnie.
6. Kancelaria.
7. Wieże.
8. Baszty.
9. Dziedziniec zamkowy.




















Zdjęcia poniżej przedstawiają południową elewację zamku.









Zamek nie został zniszczony w czasie działań wojennych podczas II wojny światowej, lecz został celowo podpalony w kwietniu 1945 roku przez wojska radzieckie. Niestety od tamtej pory nie odzyskał już dawnego wyglądu. Pierwsze prace naprawcze przeprowadzono w latach 60 XX stulecia. 
Do chwili obecnej z warowni zachował się zamknięty obwód murów wraz z basztami, budynkiem bramnym, kamiennym arkadowym mostem oraz na dziedzińcu pozostałości zabudowań mieszkalnych.


Widoczny budynek bramny, wieża główna oraz wieża północno wschodnia.



Poniżej wieża główna wraz z wykuszem. 








Na poniższym zdjęciu widzimy kaplicę zamkową znajdującą się w wieży głównej oraz zachowane na suficie fragmenty polichromii.








Jako ciekawostkę dodam, że w roku 1995 na zamku w Szymbarku były kręcone sceny do filmu "Król Olch" z udziałem Johna Malkovicha.

Widoczna wieża północno zachodnia od strony dziedzińca.





Wieża południowo zachodnia.


Wieża w elewacji północnej. Widok od dziedzińca.

Moim zdaniem obiekt jest jednym z ciekawszych założeń zamkowych państwa krzyżackiego w dawnych Prusach. Jako jedyny z zamków krzyżackich został później przekształcony w reprezentacyjną rezydencję rodową, która przetrwała do roku 1945. Swoją monumentalną architekturą, położeniem na piaszczystym wzgórzu i nad jeziorem oraz tajemniczością przyciąga zainteresowanie zamkowych pasjonatów. Miejsce naprawdę warte odwiedzenia, polecam każdemu. 

Ruiny zamku są własnością prywatną i znajdują się na zachodnim krańcu wsi, tuż nad jeziorem. 
Zamek oddalony jest od Płocka o 155 km.

GRUDZIĄDZ - Relikty Zamku Krzyżackiego Komturskiego z XIII w. (woj.kuj. - pomorskie)



Widok od południowego wschodu.


Pozostałości po zamku w Grudziądzu miałem przyjemność odwiedzić dwukrotnie, w roku 2013 oraz 2016. Dzięki temu mogę porównać na zdjęciach stan zachowania reliktów, ukazujących je przed ostatecznym wyeksponowaniem i zabezpieczeniem jako trwałej ruiny dla zwiedzających

W 2 połowie XIII wieku, a dokładnie w latach 1260 -1299 Krzyżacy zbudowali na wysokiej skarpie zwanej dziś Zamkową, murowaną warownię będącą siedzibą komtura. Była ona jedną z większych i potężniejszych budowli krzyżackich na ziemi chełmińskiej. Po zwycięstwie pod Grunwaldem zamek przeszedł na krótko pod panowanie polskie. W roku 1466 warownia w wyniku drugiego traktatu toruńskiego przeszła z całą ziemią chełmińską pod władanie polskie, aż do roku 1772 (I rozbiór Polski) będąc siedzibą starostów polskich.
W roku 1801 zamek został rozebrany na polecenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, w celu pozyskania z rozbiórki cegły, która posłużyła do budowy Cytadeli. W 1839 roku Górę Zamkową uporządkowano, a na jej terenie założono park, w którym przetrwała jedynie studnia o głębokości ok.50 metrów oraz wieża zwana "Klimkiem", która stała się punktem widokowym. Ostatecznie "Klimka" wysadzili w marcu 1945 roku wycofujący się niemieccy żołnierze.  W latach 50 -tych ubiegłego stulecia z gruzowiska po wieży postanowiono usypać kopiec widokowy, a wokół niego został utworzony teren spacerowy. Po usunięciu kopca, który groził osuwaniem, w latach 2006 - 2007, przeprowadzono wykopaliska archeologiczne, podczas których odsłonięto fragmenty fundamentów i piwnic zamku, które postanowiono wyeksponować, oraz pozostałości po wieży i studni, które nadbudowano i zabezpieczono. W roku 2014 zostały ukończone wszystkie prace związane z zabezpieczeniem reliktów zamku w postaci trwałej ruiny. Odbudowana została również  wieża, która została udostępniona zwiedzającym 27 grudnia. Na jej szczycie obecnie znajduje się taras widokowy.



Rok 2013.
Rok 2016.



















Grudziądzka warownia była zamkiem konwentualnym, trójczłonowym i nieregularnym, składającym się z zamku wysokiego i dwóch przedzamczy: górnego i dolnego.
Zamek wysoki był czteroskrzydłowy, pobudowany na planie nieregularnego czworoboku, otoczony murem obronnym. Największym w całym założeniu zamkowym było skrzydło południowe, posiadające cztery kondygnacje, w którym znajdowały się najważniejsze pomieszczenia, m.in. kapitularz, refektarz oraz kaplica. Skrzydło zachodnie wraz z północnym były najkrótsze. W zachodnim przede wszystkim znajdowało się pomieszczenie komtura oraz przejście gankiem do wieży ustępowej. Północne mieściło pomieszczenia gospodarcze, natomiast w skrzydle wschodnim znajdowało się dormitorium oraz pomieszczenia mieszkalne dla służby.
W narożniku północno-zachodnim zamku, znajdowała się cylindryczna wieża obronna, mająca 30 metrów wysokości, zwana później Klimkiem. 
Podzamcze górne znajdowało się od strony południowej, oddzielając zamek od miasta, natomiast przedzamcze dolne mieściło się od strony wschodniej, północnej oraz zachodniej.  



Na zdjęciach poniżej widzimy relikty studni i wieży zwanej "Klimek". W roku 2014 wieża została wzniesiona od podstaw, ale tylko z zewnątrz przypomina wieżę krzyżacką, gdyż wnętrze jej zostało poszerzone ze względów turystycznych. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy.


Rok 2013.
Rok 2013.



Rok 2016.




Poniżej zamieszczam plan zamku średniowiecznego (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)



1.   Przedzamcze dolne.
2.   Kanał odprowadzający ścieki.
3.   Gdanisko.
4.   Wieża "Klimek"
5.   Piwnica trapezowata.
6.   Dziedziniec.
7.   Skrzydło południowe, część wschodnia.
8.   Skrzydło południowe, część zachodnia.
9.   Dom komtura.
10. Przedbramie z bramą wjazdową.
11. Parcham.
12. Most.
13. Fosa.
14. Przedzamcze górne.
15. Kuchnia i stajnie.
16. Wozownia i stajnia.   




Dla porównania kilka zdjęć z mojego pierwszego pobytu oraz  ostatniej wizyty.

Rok 2016.
Rok 2013.


Rok 2013. Widok od zachodu.
Rok 2013. Widok od zachodu.


















Rok 2016. Widok od zachodu.



Na poniższych zdjęciach widoczne są pozostałości po tzw. piwnicy trapezowatej, która stanowiła fragment zabudowy skrzydła północnego i wschodniego warowni, w których mieściły się pomieszczenia gospodarcze.

Rok 2013.


Rok 2016.
Rok 2016.






Na zdjęciu widoczny zachowany kanał odprowadzający nieczystości 
z zamku, znajdujący się w skrzydle północnym.





Dwa poniższe zdjęcia przedstawiają pozostałości po grudziądzkim zamku.  







Panorama Grudziądza widziana z wieży zamkowej.

W promieniu kilkunastu kilometrów od Grudziądza, w miejscowościach Pokrzywno oraz Rogóźno - Zamek, znajdują się również ruiny zamków komturskich, które polecam odwiedzić.
Relikty zamku w Grudziądzu znajdują się przy ul. Zamkowej 9.

środa, 29 marca 2017

NIDZICA - Zamek Krzyżacki Prokuratorski z XIV - XV w.(woj.warmińsko - mazurskie)



Widok od południowego zachodu.


Krzyżacki Zamek Prokuratorski w Nidzicy pochodzi z przełomu XIV i XV wieku. Warownia położona jest na wzgórzu, a po jej zachodniej stronie usytuowane jest miasto. 
Zadaniem nidzickiego zamku była ochrona granicy z Mazowszem, a także zarządzanie południowymi rubieżami państwa krzyżackiego.



W drodze na zamek. Widok od wschodu.


Przed wejściem na przedzamcze.


Na przedzamczu.


Warownia zbudowana została na planie czworokąta. Posiada budynek bramny, cztery skrzydła, dwie wieże mieszkalno - obronne flankujące wjazd, dziedziniec z gankami a także z przedzamcze z basztą.



Widok od wschodu.




Poniżej zamieszczam plan zamku (źródło: Leksykon Zamków w Polsce)



1.    Przejazd bramny przedzamcza.
2.   Baszta.
3.   Przedzamcze.
4.   Budynek bramny.
5.   Wieże mieszkalno obronne.
6.   Dziedziniec zamkowy.
7.   Dawna kaplica z wykuszem ołtarzowym.
8.   Dawny refektarz.
9.   Dawne pomieszczenie prokuratora z wykuszem.
10. Skrzydło północne.
11.  Skrzydło południowe.




Na pierwszym planie widoczna jedna z wież mieszkalno obronnych.


Z prawej strony widoczny fragment potężnej bastei.


W XVI wieku po sekularyzacji zakonu warownia została siedzibą starostwa. Rozpoczął się wówczas stuletni okres dobrobytu i intensywnego rozwoju dla miasta, przerwany niestety w XVII wieku przez wojska szwedzkie oraz najazdy tatarskie. Wojenne zniszczenia, dodatkowo pożar w 1784 roku i brak opieki nad opuszczoną warownią sprawiły, że zamek nidzicki pod koniec XVIII wieku popadł w ruinę. Również podczas wojen napoleońskich zamek został doszczętnie zdewastowany. Na szczęście zniszczoną warownię  uratował miejscowy radca prawny Ferdynand Tymoteusz Gregorovius, który w latach 1828 - 1830 uzyskał zgodę na prace restauratorskie i remontowe z przeznaczeniem zamku na siedzibę sądu, więzienie oraz mieszkania. Podczas I wojny światowej warownia uniknęła poważnych zniszczeń, natomiast w czasie II wojny światowej zamek spłonął, tracąc stropy i część murów. Restaurację i odbudowę zamku przeprowadzono w latach 1959 - 1965 i oddano go do użytkowania lokalnym instytucjom kulturalno - społecznym.








Skrzydło północne zamku z widocznymi wykuszami ustępowymi.




Dziedziniec. Widok na Dom Główny.


Obecnie zamek jest siedzibą Nidzickiego Ośrodka Kultury, Muzeum Ziemi Nidzickiej, znajduje się tu również bractwo rycerskie, biuro turystyczne, hotel oraz restauracja. Warownia znajduje się przy ulicy Zamkowej 2.
Oddalona jest od Płocka o 140 km.