PUŁTUSK - Zamek biskupi z XIV w.(woj.mazowieckie, pow.pułtuski)

Główny wjazd na zamek. Widok od północy.

Niewątpliwie najciekawszym miejscem w Pułtusku jest zamek usytuowany na wzgórzu, nad brzegiem Narwi.

Powstanie i rozwój zamku rozpoczyna się w połowie XIV wieku, kiedy stał się on rezydencją biskupów płockich i rolę tę utrzymał do końca XVIII wieku. Prawdopodobnie pierwszą murowaną siedzibę na terenie starszego grodu wzniósł biskup płocki Florian Laskary w XIV wieku, jednak została ona spalona w czasie litewskiego najazdu w drugiej połowie stulecia. Odbudowy podjął się biskup Paweł Giżycki, który wybrał zamek na swoją rezydencję.

Na wzgórze zamkowe, przez most, prowadzi brukowany trakt, wiodący do głównej bramy strzeżonej przez dwie baszty.

Do zamku prowadzi arkadowy most z początku XVII wieku, zbudowany przez biskupa Henryka Firleja. Również jego zasługą był ogród założony u podnóża budowli, sięgający aż do rzeki Narwi, gdzie dominują stare drzewa. Znajduję się tu również amfiteatr, a nad brzegiem działa stanica wodna z restauracją.

Amfiteatr u podnóża zamku.

Stanica wodna.

Na dziedzińcu zamkowym.

W XVI wieku a dokładnie w 1523 roku, biskup Rafał Leszczyński dokonał przebudowy warowni w stylu renesansowym. Prace kontynuowali jego następcy: biskupi Andrzej Krzycki oraz Piotr Myszkowski. Kolejni właściciele dodawali wciąż nowe elementy i wprowadzali dalsze zmiany, największe pod koniec XVIII stulecia, za czasów Krzysztofa Szembeka. Rozwój rezydencji biskupiej przerwał jednak "Potop szwedzki" podczas, którego zamek został zajęty i spalony. Dopiero dzięki staraniom biskupów Załuskim: Andrzeja Chryzostoma, Ludwika Bartłomieja oraz Andrzeja Stanisława Kostki zamek odzyskał dawny blask. W 1945 roku obiekt częściowo spłonął a po odbudowie został zaadoptowany na biura władz powiatowych. 27 lipca 1974 roku Rząd Polski przekazał dawny zamek biskupi wraz z przyległymi terenami na Dom Polonii.

Widok od południa.

 Wschodnie skrzydło zamku.

                                 
                                                           

Widok od północnego wschodu.

Dzisiejszy zamek w kształcie  podkowy, z usytuowanym pośrodku dziedzińcem, został odbudowany w stylu renesansowym i uroczyście otwarty w lipcu 1989 roku. Znajduje się w nim obecnie kompleks hotelowo konferencyjny noszący nazwę Domu Polonii. Zamek leży 60 km na północ od Warszawy, przy drodze krajowej nr.61 oraz wojewódzkiej nr.618. Warownia znajduje się w centrum przy ul. Rynek 39. Zamek możemy oglądać z zewnątrz. Zwiedzanie wnętrz jest niestety ograniczone ze względu na ich hotelowy charakter.                                                                  

MODEL - Ruiny dworu z XIX w. (woj.mazowieckie, pow.gostyniński, gm.Pacyna)

Ruiny murowanego dworu pochodzą z 1825 roku, który zbudowany został w stylu klasycystycznym dla rodziny Dembowskich. W okresie międzywojennym natomiast należał do rodziny Niewiarowskich. Po wojnie był użytkowany przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną imienia Przyjaźni Polsko – Koreańskiej, którą odwiedził sam przywódca Korei Północnej Kim Ir Sen.
Od strony ogrodu dwór posiadał ganek z ozdobną balustradą a cały obiekt otoczony był niewielkim parkiem pochodzącym z I połowy XIX wieku. Po roku 1989, po przemianach politycznych  spółdzielnia została zlikwidowana.

Widok od frontu ruin dworu.

Poniżej zamieszczam zdjęcie dworu w czasach jego świetności, kiedy jego właścicielem była Rolnicza Spółdzielnia Rolnicza (źródło -Zabytki Budownictwa Na Mazowszu Płockim)

Na elewacji frontowej widzimy centralnie umieszczony portyk, złożony z czterech kolumn toskańskich zwieńczonych trójkątnym szczytem.

Pozostałości fasady frontowej.

                                                                                                                         

Fragment elewacji od strony ogrodu.

   

Wewnętrzne ścianki działowe.

                                       
         

Pod całym budynkiem dworu znajduje się obszerna piwnica z wieloma pomieszczeniami. Jak widać na zdjęciu służy ona obecnie jako składowisko śmieci ... niestety.

Od czasu pożaru, który wybuchł w roku 1999, dwór pozostawał w stanie ruiny.
Niestety do chwili obecnej, pozostały jedynie niewielkie pozostałości  dworu, kilku zabudowań gospodarczo - przemysłowych oraz fragment zniszczonego parku dworskiego. Obecnie ruiny oraz tereny dworskie należą do osoby prywatnej, z którą miałem okazję rozmawiać.
Pozostałości po założeniu dworskim znajdują się przy drodze wojewódzkiej nr. 583 między miejscowościami Pacyna i Skrzeszewy.

OLSZTYN k.Częstochowy - Ruiny Zamku Królewskiego z XIV w. (woj.śląskie, pow.częstochowski)

Ruiny Zamku Górnego.

Ruiny zamku w Olsztynie koło Częstochowy zajmują rozległy obszar wapiennego wzgórza. Drewniany gród istniał w tym miejscu prawdopodobnie już w XI wieku. W XII wieku jednak spłonął, a na jego miejscu zbudowano nową drewnianą - murowaną warownię. Charakterystyczna wieża pochodzi właśnie z tej wcześniejszej zabudowy. Pierwsze historyczne wzmianki o murowanej warowni w tym miejscu pochodzą z 1306 roku. Nosiła ona jeszcze w tym czasie nazwę Przymiłowice, a jej właścicielem był biskup krakowski Jan Muskata. Za czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego zamek został znacznie rozbudowany i bardzo dobrze ufortyfikowany. Był pierwszą warownią wzniesioną na Jurze w całym systemie obronnym południowo - zachodnich granic państwa polskiego.



Poniżej umieszczam rekonstrukcję zamku z XVI w.(I.T. Kaczyńscy - Zamki w Polsce południowej)

Najstarszą częścią był zamek górny z okrągłą wieżą o wysokości 35 metrów i murami obronnymi. Wejście do baszty, a właściwie otwór wejściowy, znajdowało się na wysokości około 8 metrów. Wiodły do niego pomost i drewniany ganek połączony z trzypiętrowym budynkiem mieszkalnym. Położona niżej wieża mieszkalna łączyła się z labiryntem korytarzy i jaskiń, w których znajdowały się magazyny żywności i prochu.

Widoczne fragmenty muru obwodowego warowni.

Pierwszym znanym zarządcą warowni został Zdziśko de Olster. W 1370 roku król Ludwik Węgierski przekazał zamek, wraz z kilkoma okolicznymi warowniami, Władysławowi Opolczykowi, który ustanowił tu siedzibę starostwa. Po roku 1391 dzierżawcą zamku został Jan Odrowąż. Na początku XV wieku król Jagiełło przeznaczył ogromną sumę na modernizację zamku. Dokonywał jej przez kilka lat ówczesny zarządca Piotr Odrowąż - wnuk Jana. Była ona konieczna, gdyż na skutek usuwania się skał, zaczęły pękać mury. Na początku XVI wieku zamek został gruntownie przebudowany, w znacznym stopniu zatracił swój poprzedni gotycki wygląd, przekształcając się w renesansową rezydencję z zachowaniem jednak cech obronnych. Utworzono podzamcze, a całość otaczał gruby mur obwodowy. Od XIV do XVI wieku dojazd do zamku dolnego prowadził od strony południowej i południowo- wschodniej przez drewniany most zwodzony. W 1587 roku w czasie walk z wojskami austriackiego księcia Maksymiliana Habsburga  zamek został poważnie uszkodzony. Niestety brak funduszy uniemożliwił przeprowadzenie koniecznych prac naprawczych. W latach 1620 - 1630 dokonano częściowej rozbiórki murów, pogarszając tym samym jeszcze bardziej stan warowni. Podczas potopu szwedzkiego zamek, jak większość jurajskich warowni, został zdobyty, splądrowany i zniszczony zwłaszcza, że fortyfikacje były uszkodzone. Od tego czasu nikt go nie zamieszkiwał i popadał w ruinę. Nie podjęto prób jego odbudowy ze względu na bardzo wysokie koszty, kruszenie się skał oraz utratę walorów obronnych budowli na skutek rozwoju techniki wojennej, w szczególności artylerii. W XVIII wieku kilkakrotnie rozbierano części murów zamku, pozyskując w ten sposób materiał na okoliczne budowle i drogi. W latach 60. XX wieku przeprowadzono prace archeologiczne i konserwatorskie, które pozwoliły na odtworzenie zarysu warowni.

Baszta Starościńska (sołtysia)

Do chwili obecnej zachowały się fragmenty zamku górnego z cylindryczną wieżą i murami domów mieszkalnych, baszta Starościńska, na której w 2003 roku utworzono punkt widokowy, fragmenty murów budynków gospodarczych, częściowo także piwnice oraz odkryte w czasie badań archeologicznych fundamenty kuźnicy i ślady dymarek. 

Warownia znajduje się niedaleko drogi krajowej nr. 46. Ruiny zamku udostępnione są do zwiedzania za opłatą ale ...  jest możliwość  darmowego zwiedzania, przez wejście na teren ruin zza Baszty Sołtysiej :)